Πανεπιστήμιο, Κοινωνία, Σχολείο: Ας βάλουμε τις λέξεις στη σωστή σειρά

Πώς θα μας φαινόταν αν αγοράζαμε μια συσκευή και μέσα στη συσκευασία  βρίσκαμε μόνο το εγχειρίδιο χρήσης (κοινώς manual) χωρίς τα εξαρτήματα που αποτελούν τη συσκευή; Ή αν προσπαθούσαμε να εκτελέσουμε μια λαχταριστή συνταγή μαγειρικής και διαπιστώναμε ότι μας λείπουν τα μισά υλικά; Αντιδιαμετρικά, θα ήταν το ίδιο ατελέσφορο αν μας χάριζαν ένα κινέζικο ρητό και δεν μας εξηγούσαν την έννοια των ιδεογραμμάτων… Κοινός παρανομαστής των παραπάνω τα ελλιπή δεδομένα, που καθιστούν άχρηστες τις όποιες οδηγίες και ανέφικτη τη χρήση του προϊόντος.

Άχρηστη πληροφορία είναι αυτή που δεν αφορά το κοινό στο οποίο απευθύνεται (όσο κι αν φαίνεται χρήσιμη στην θεωρία). Πηγή πρωτογενούς γνώσης και πληροφορίας αποτελεί το  Πανεπιστήμιο που κύριο στόχο του έχει να μεταλαμπαδεύσει στους νέους ό,τι καλύτερο και χρησιμότερο έχουν να επιδείξουν όλοι οι τομείς της σύγχρονης Επιστήμης και τεχνολογίας.  Αναρωτηθήκαμε, όμως, ποτέ αν το τρεχούμενο «νερό» αυτής της «πηγής» βρίσκει τη σωστή «στάμνα» να τοποθετηθεί και δε μένει φυλαγμένο σε δεξαμενές; Ποια η πραγματική του χρησιμότητα, ποια η ουσιαστική του συνεισφορά εάν ΔΕΝ διοχετεύεται από τους επαΐοντες  (δηλ. τους πανεπιστημιακούς δασκάλους)  στους διψασμένους αποδέκτες (που εκτός από τους φοιτητές μπορεί να είναι και ένα πλήθος ατόμων, εκτός Πανεπιστημίου, που επιζητά τη μάθηση); Είναι σα να διατείνεται μια παραγωγική μονάδα πως βγάζει το καλύτερο προϊόν, που όμως δεν είναι διαθέσιμο στην αγορά!

Είναι, τουλάχιστον, ατυχές να θεωρούμε πως η παραγόμενη ή ανακυκλούμενη γνώση που παρέχεται σε ένα Πανεπιστήμιο είναι χρήσιμη εάν μένει μόνο στα εργαστήρια και στις αίθουσες των διαλέξεων. Είναι αυτοαναιρούμενη η δικαίωση των πανεπιστημιακών δασκάλων εάν ΔΕΝ κοινωνούν την πληροφορία (πολλές φορές  προερχόμενη μετά από πολυετή έρευνα, κόπο και χρόνο) σε όλους τους ενδιαφερόμενους, που δεν  είναι άλλοι από όλα τα μέλη της κοινωνίας. Θαρρώ πως όλοι συμφωνούμε ότι η γνώση είναι για να «κοινωνείται» και όχι για να ανακυκλώνεται σε στενά περιβάλλοντα λόγιων, ακαδημαϊκών και ερευνητών.

Η παρούσα διαπίστωση δεν έχει λόγο-ρόλο καταγγελτικό, απεναντίας είναι μια προσπάθεια κατανόησης της αναγκαιότητας σύγκλισης δύο πόλων που κινούνται παράλληλα, ενώ θα’ πρεπε να συμπλέουν… Η κοινωνία σήμερα (αλλά και ανέκαθεν) έχει ανάγκη τη ΓΝΩΣΗ για να αντιμετωπίσει τις καθημερινές δύσκολες συνθήκες και να αντιπαρέλθει προβλήματα με τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα,  χωρίς δυσβάστακτο κόστος. Χρειάζεται λοιπόν, συγκεκριμένες θεωρητικές και ερευνητικές ικανότητες (ίσως και δεξιότητες, υπό την έννοια της σωστής εκμετάλλευσης των ήδη δεδομένων ικανοτήτων, που βρίσκονται εν υπνώσει) για να διαχειριστεί τα ζητήματα που προκύπτουν. Τα παραπάνω μπορεί να ποικίλουν ανάλογα με τις προσωπικές ανάγκες του καθενός και να κυμαίνονται από απλή επιμόρφωση στις ήδη αποκτηθείσες γνώσεις έως ενημέρωση για θέματα που απασχολούν το σύγχρονο άνθρωπο. Ποια είναι, λοιπόν, τα καταλληλότερα άτομα για να μεταδώσουν αυτή την πληροφορία, εάν δεν είναι οι Πανεπιστημιακοί;

Το ερώτημα που εύλογα αναδύεται είναι το ΠΩΣ; Ο δρόμος είναι διπλής κατεύθυνσης και οδηγεί στην απαρχή της εκπαιδευτικής βαθμίδας, δηλαδή στο ΣΧΟΛΕΙΟ, εκεί όπου μικροί και νέοι πολίτες αυτής της χώρας μορφώνονται και προετοιμάζονται για τη ζωή, οπλιζόμενοι με τη βασική γνώση. Εκεί, λοιπόν, σε αυτό το ασφαλές και περιορισμένο περιβάλλον, θα μπορούσαν οι Πανεπιστημιακοί να κάνουν τη «στροφή» και να κοινωνήσουν την εξειδικευμένη γνώση κάνοντάς την προσφιλή και κατανοητή.

Στο σχολείο φυσικά συμπεριλαμβάνεται, εκτός από τους μαθητές, και ένα πλήθος ατόμων που είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με αυτούς (δάσκαλοι, καθηγητές, γονείς, συγγενείς κ.α.), το οποίο αποτελεί το ενεργό κομμάτι της κοινωνίας, γεμάτο ερωτήματα, απορίες αλλά και πιθανές προτάσεις λύσεων σε ζητήματα καθημερινότητας, έτοιμο να μοιραστεί την πληροφορία που προέρχεται από τους επαΐοντες. Αυτό το αμάλγαμα γνώσης και εμπειρίας μεταξύ των συμμετεχόντων θα επιφέρει πολλαπλό όφελος προς πάσα κατεύθυνση, καθώς η αναμενόμενη αλληλεπίδραση αφενός θα καταστήσει πιο ενημερωμένο το ευρύ κοινό και αφ’ ετέρου θα ισχυροποιήσει τη χρησιμότητα της παρεχόμενης πανεπιστημιακής  γνώσης. Μήπως πρέπει, λοιπόν, να ξανασκεφτούμε τις έννοιες «Πανεπιστήμιο- Κοινωνία- Σχολείο» και να τις βάλουμε στη σωστή σειρά;

Ελιζάνα Πολλάτου

(επίκουρος καθηγήτρια στην «Εκμάθηση Δεξιοτήτων στη Ρυθμική και Γενική Γυμναστική» του  T.E.Φ.Α.Α.- Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.