Κριτήριο αξιολόγησης Λογοτεχνίας κατεύθυνσης: Τα Αντικλείδια

Γιώργης Παυλόπουλος

Τα Αντικλείδια

Η Ποίηση είναι μια πόρτα ανοιχτή.

Πολλοί κοιτάζουν μέσα χωρίς να βλέπουν

τίποτα και προσπερνούνε. Όμως μερικοί

κάτι βλέπουν, το μάτι τους αρπάζει κάτι

και μαγεμένοι πηγαίνουνε να μπουν.

Η πόρτα τότε κλείνει. Χτυπάνε μα κανείς

δεν τους ανοίγει. Ψάχνουνε για το κλειδί.

Κανείς δεν ξέρει ποιός το έχει. Ακόμη

και τη ζωή τους κάποτε χαλάνε μάταια

γυρεύοντας το μυστικό να την ανοίξουν.

Φτιάχνουν αντικλείδια. Προσπαθούν.

Η πόρτα δεν ανοίγει πια. Δεν άνοιξε

ποτέ για όσους μπόρεσαν να ιδούν στο βάθος.

Ίσως τα ποιήματα πού γράφτηκαν

από τότε πού υπάρχει ό κόσμος

είναι μια ατέλειωτη αρμαθιά αντικλείδια

για ν' ανοίξουμε την πόρτα της Ποίησης.

Μα η Ποίηση είναι μια πόρτα ανοιχτή.

(Τα Άντικλείδια,1988)

Αρχαία κατεύθυνσης Β Λυκείου, κριτήριο αξιολόγησης: Λυσία Υπέρ Μαντιθέου §§ 1 - 3

Κείμενο διδαγμένο από το πρωτότυπο Λυσίου Υπέρ Μαντιθέου, 1-3

§ 1. Εἰ μὴ συνῄδειν, ὦ βουλή, τοῖς κατηγόροις βουλομένοις ἐκ παντὸς τρόπου κακῶς ἐμὲ ποιεῖν, πολλὴν ἂν αὐτοῖς χάριν εἶχον ταύτης τῆς κατηγορίας: ἡγοῦμαι γὰρ τοῖς ἀδίκως διαβεβλημένοις τούτους εἶναι μεγίστων ἀγαθῶν αἰτίους, οἵτινες ἂν αὐτοὺς ἀναγκάζωσιν εἰς ἔλεγχον τῶν αὐτοῖς βεβιωμένων καταστῆναι.

   § 2. ἐγὼ γὰρ οὕτω σφόδρα ἐμαυτῷ πιστεύω, ὥστ' ἐλπίζω καὶ εἴ τις πρός με τυγχάνει ἀηδῶς ἢ κακῶς διακείμενος, ἐπειδὰν ἐμοῦ λέγοντος ἀκούσῃ περὶ τῶν πεπραγμένων, μεταμελήσειν αὐτῷ καὶ πολὺ βελτίω με εἰς τὸν λοιπὸν χρόνον ἡγήσεσθαι.

§ 3. ἀξιῶ δέ, ὦ βουλή, ἐὰν μὲν τοῦτο μόνον ὑμῖν ἐπιδείξω, ὡς εὔνους εἰμὶ τοῖς καθεστηκόσι πράγμασι καὶ ὡς ἠνάγκασμαι τῶν αὐτῶν κινδύνων μετέχειν ὑμῖν, μηδέν πώ μοι πλέον εἶναι. ἐὰν δὲ φαίνωμαι καὶ τὰ ἄλλα μετρίως βεβιωκὼς καὶ πολὺ παρὰ τὴν δόξαν καὶ παρὰ τοὺς λόγους τοὺς τῶν ἐχθρῶν, δέομαι ὑμῶν ἐμὲ μὲν δοκιμάζειν, τούτους δὲ ἡγεῖσθαι χείρους εἶναι. πρῶτον δὲ ἀποδείξω ὡς οὐκ ἵππευον οὔτ' ἐπεδήμουν ἐπὶ τῶν τριάκοντα, οὐδὲ μετέσχον τῆς τότε πολιτείας.

Κριτήριο αξιολόγησης: Λατινικά Γ Θεωρητικής (μαθήματα 21 και 31)

Α. Να μεταφράσετε τα αποσπάσματα:

21. ... is Gallos iam abeuntes secutus est: quibus interemptis aurum omne recepit. Quod illic appensum civitati nomen dedit: nam Pisaurum dicitur, quod illic aurum pensatum est. Post hoc factum rediit in exilium, unde tamen rogatus reversus est.

31. Bello Latino T.Manlius consul nobili genere natus exercitui Romanorum praefuit. Is cum aliquando castris abiret, edixit ut omnes pugna abstinerent. Sed paulo post filius eius castra hostium praeterequitavit et a duce hostium his verbis proelio lacessitus est:"Congrediamur, ut singularis proelii eventu cernatur, quanto miles Latinus Romano virtute antecellat".

Εθελοντισμός: ανάλυση της έννοιας

Τι είναι ο εθελοντισμός;

Εκούσια και χωρίς αμοιβή προσφορά έργου, με κοινωφελή συνήθως χαρακτήρα.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του εθελοντή;

  •    Διακατέχεται από διάθεση προσφοράς προς το συνάνθρωπο. Παρέχει βοήθεια χωρίς να περιμένει υλική ανταμοιβή (ανιδιοτέλεια),
χαρακτηρίζεται από υψηλή αίσθηση κοινωνικής ευθύνης, δείχνει έμπρακτα το ενδιαφέρον του στον πλησίον,

  •    είναι πρόθυμος να στρατευθεί μαζί μ' άλλους, προκειμένου να επιτευχθούν κοινοί στόχοι και να εκπληρωθούν κοινωνικές ανάγκες,

συχνά υπερβαίνει τις εγωιστικές τάσεις που έχει ως άνθρωπος και καθώς συνεργάζεται, μεταβαίνει απ' το «εγώ» στο «εμείς».

  •    Εξάλλου, εθελοντής γίνεται αυτός που έχει συγκροτημένη πολιτικοκοινωνική συνείδηση κι αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως αναπόσπαστο κομμάτι μιας οργανωμένης κοινωνίας, που έχει ανάγκη από ενεργούς και συνειδητοποιημένους πολίτες, προκειμένου να διατηρήσει τη συνοχή της.

Η σημασία του εθελοντισμού

Ο εθελοντισμός είναι μια πράξη μέσα από την οποία οι πολίτες αποκτούν  νέες δεξιότητες, βάσει των οποίων ωθούνται στο να αποτελέσουν ενεργές δυνάμεις προσφοράς στην κοινότητα τους. Ο εθελοντισμός δεν έχει πλαίσια και όρια, είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο που μπορεί να πάρει διάφορες μορφές και διαστάσεις με βάση τις αξίες, τις αρχές και την κοινωνικο -οικονομική και πολιτισμική πραγματικότητα της κοινωνίας.

Οι εθελοντές προέρχονται από όλα τα στρώματα της κοινωνίας. Αν λάβουμε υπόψη ότι ένας εθελοντής μπορεί να είναι οποιασδήποτε ηλικίας, οικονομικής κατάστασης, μορφωτικού υπόβαθρου, τότε μπορούμε εύκολα να ισχυριστούμε ότι σχεδόν όλοι οι πολίτες μπορούν να είναι υποψήφιοι εθελοντές.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ  ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ

Εθελοντής είναι ο πολίτης εκείνος που προσφέρει ανιδιοτελώς τον ελεύθερο του χρόνο ή τη γνώση του για χρήσιμες δράσεις, προς όφελος άλλων, χωρίς να περιμένει αντάλλαγμα. Με αυτή την έννοια, ο εθελοντισμός, ταυτίζεται με τη φιλανθρωπία, όπως χρησιμοποιήθηκε κατά την κλασική εποχή, κυρίως για να αποδώσει μια καινούργια αρετή, την αγάπη για το συνάνθρωπο. Η διαφορά ανάμεσα στον εκπαιδευμένο εθελοντή και στην πρώτη έννοια, της φιλανθρωπίας, είναι ότι ο εθελοντής αντιμετωπίζει τα άτομα, στα οποία προσφέρει εθελοντική εργασία, όχι με οίκτο, αλλά, σαν άτομα ισότιμα, τα οποία περνούν δυσκολίες και στα οποία μπορεί να προσφέρει υπηρεσίες.

Αντιγόνη Β Λυκείου: Επαναληπτικές ερωτήσεις στίχων 441 - 580

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΧΩΝ 441 – 580

Στίχοι 441 – 472

1.  Η Αντιγόνη οδηγείται από το φύλακα μπροστά στον Κρέοντα σιωπηλή και με σκυφτό το κεφάλι. Πώς εξηγείτε αυτή της τη στάση και πώς νομίζετε ότι την αντιλαμβάνεται ο Κρέων (441-442);  

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η Αντιγόνη σκύβει το κεφάλι, επειδή είναι βυθισμένη στις σκέψεις της και όχι από αίσθημα ενοχής ή φόβο. Αγνοεί τον Κρέοντα όπως και τις διαταγές του. Τον περιφρονεί και πιθανόν να μη θέλει να τον βλέπει. Ο Κρέων μάλλον πιστεύει ότι η στάση της Αντιγόνης φανερώνει την ενοχή και το φόβο της. Η σιωπή στο θέατρο είναι δραματικό στοιχείο που διεγείρει την προσοχή του θεατή. Βλ. και διδακτικό βιβλίο, σ. 161.

2.  Τι επιδιώκει να μάθει με τις ερωτήσεις του ο Κρέων από την Αντιγόνη και σε τι αποσκοπεί μ’ αυτή την ανάκριση

 ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Θέλει τη δημόσια ομολογία της Αντιγόνης ενώπιον όλων. Θέλει να αποδείξει πόσο κακός είναι ο χαρακτήρας της, πόσο πολύ κινδυνεύει η πόλη από τέτοια άτομα. Μπορεί έτσι να στηρίξει και ηθικά τη θανατική της καταδίκη. Ίσως και να εύχεται να αγνοούσε η Αντιγόνη τη διαταγή του όχι για να μετριαστεί η ποινή της με το ελαφρυντικό της άγνοιας (δεν υπάρχει τέτοια ένδειξη στο κείμενο), αλλά για να νιώσει την εξουσία του πιο ασφαλή (στ. 482-485, 532-533).

3.  Αντιμετώπισε η Αντιγόνη αρχικά το δίλημμα σε ποιο νόμο θα έπρεπε να υπακούσει (του Κρέοντα ή των θεών) ή επέλεξε να ακολουθήσει το θεϊκό νόμο χωρίς προηγουμένως να σκεφθεί τις συνέπειες από την παραβίαση των διαταγών του βασιλιά; Σε ποια συμπεράσματα καταλήγει κανείς λαμβάνοντας υπόψη του τη μέχρι τώρα εξέλιξη του δράματος;  

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Για την Αντιγόνη δεν υπήρξε κανένα δίλημμα. Οι τόσες συμφορές που βάρυναν την οικογένειά της και η εκπλήρωση του χρέους της την οδήγησαν στην απόφαση να πεθάνει. Ήταν μια λύση που την προτιμούσε και τη θεωρούσε μικρότερο κακό από το να δεχθεί τις αποφάσεις του Κρέοντα. Με αυτές τις σκέψεις αγνοεί τις απειλές του βασιλιά ότι θα τη θανατώσει.

Ιστορία Γ Θεωρητικής: Η καλλιέργεια της ελληνικής παιδείας και η ανάπτυξη της νεοελληνικής συνείδησης των Ελ­λήνων του Πόντου από τον 17ο ως τον 20ο αιώνα (πηγή)

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ (17ος - 20ος αιώνας)

Να διερευνήσετε και να καταγράψετε τα αίτια αλλά και τις γενικότερες συνθήκες και παράγοντες που συ­νέτειναν στην καλλιέργεια της ελληνικής παιδείας και στην ανάπτυξη της νεοελληνικής συνείδησης των Ελ­λήνων του Πόντου από τον 17ο ως τον 20ο αιώνα.

ΚΕΙΜΕΝΟ Α

Το Φροντιστήριο ιδρύεται στην Τραπεζούντα το 1682, σε μια εποχή έντονων κοινωνικό - οικονομικών ανακατα­τάξεων, όπου διαρρηγνύονται οι παραδοσιακές οικονομικές δραστηριότητες και αναδεικνύεται μια νέα ανερχό­μενη τάξη εμπόρων - μεταπρατών, κυρίως Ελλήνων, που παίζουν ρόλο διαμεσολαβητή μεταξύ των δυτικών χω­ρών, που παράγουν τα προϊόντα και της οσμανικής άρχουσας τάξης. Η νέα αυτή τάξη παίζει σημαντικό ρόλο και στην ίδρυση σχολείων. Η ίδρυση του Φροντιστηρίου χρονικά συμπίπτει και με τον κίνδυνο αποδιάρθρωσης των Ελλήνων του Πόντου, που είναι ορατός αυτή την εποχή εξαιτίας αφενός των βίαιων εξισλαμισμών στους οποίους προβαίνουν οι τοπικοί τιμαριούχοι Ντερεμπέηδες, και αφετέρου της Καθολικής προπαγάνδας που προωθείται μέσω δυτικών μοναχών, που φτάνοντας στην περιοχή του Πόντου και κυρίως στην πρωτεύουσα Τραπεζούντα, προσπαθούν να διαφθείρουν τις συνειδήσεις των Ελλήνων και να τους εντάξουν στο δικό τους ιδεολογικό σύ­στημα.

Αντωνίου Υ. Παυλίδη, Το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας 1900-1914 και η ιδεολογική κυριαρχία των Ελλήνων στον Πόντο, Κοινωνία και εκπαίδευση, Περιοδικόν Αρχείον Πόντου, παράρτημα 24.

Κριτήριο αξιολόγησης: Ποινές και ανθρώπινα δικαιώματα (έκθεση Γ Λυκείου)

Η βία των ποινών

Αν και έχουν περάσει 27 χρόνια από την τελευταία εκτέλε­ση κρατουμένου στη χώρα μας και 6 χρόνια από την τυπι­κή κατάργηση της θανατικής ποινής, η επαναφορά του βάρβαρου αυτού μέτρου εξακολουθεί να παραμένει ζήτη­μα αμφιλεγόμενο. Αρκετοί εκπρόσωποι του επιστημονικού και του πολιτικού κόσμου εμφανίστηκαν πρόσφατα υπέρ­μαχοι της επαναφοράς της θανατικής ποινής για τους εμπόρους ναρκωτικών. Κατά την άποψή τους η δικαιοσύνη πρέπει να μετατραπεί σε μηχανισμό επιβολής του θανάτου για την αντιμετώπιση της μάστιγας των ναρκωτικών. Τα σχετικά επιχειρήματα αντλούνται από τη δικαιολογημένη ηθική αποστροφή που προκαλεί το έγκλημα της εμπορίας των ναρκωτικών αλλά δεν πείθουν. Αποτελεί πλέον κοινό τόπο ότι αυτό το αναχρονιστικό και βάρβαρο μέτρο παρα­γνωρίζει τη θεμελιώδη αξία της ανθρώπινης ζωής και δεν έχει καμία σχέση με τη γενικότερη πρόληψη. Η ποινή, οποιαδήποτε ποινή, εκπληρώνει πλήθος σκοπών. Η θανατική ποινή, χωρίς να διορθώνει τίποτε, οδηγεί στο ανεπανόρθωτο. Στην Ελλάδα ακούγονται φωνές για την επαναφορά της αλλά και πολλές ανεπτυγμένες χώρες επιμένουν να τη διατηρούν στη νομοθεσία τους.

Η ιστορία των εισαγωγικών εξετάσεων (από το 1924 μέχρι σήμερα)

Aνοίγοντας το κεφάλαιο των εξετάσεων στην ελληνική εκπαίδευση εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι αποτελούν την «ψυχή» των αναρίθμητων εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων και αντιμεταρρυθμίσεων του αιώνα που αφήσαμε πίσω μας.

   Α) από 1837 μέχρι και το 1924 δεν υπήρχαν ουσιαστικοί περιορισμοί για την εισαγωγή στα πανεπιστήμια, καθώς οι εισαγωγικές εξετάσεις καθιερώθηκαν σταδιακά από το 1924 μέχρι το 1962.

Η θέσπιση τους έχει ιστορικό χαρακτήρα. Στη δεκαετία του 1920, το καθεστώς της εγγραφής στο Πανεπιστήμιο, με μόνο εφόδιο το απολυτήριο του τότε Γυμνασίου ανατρέπεται για πρώτη φορά και νομοθετούνται οι εξετάσεις για το Πανεπιστήμιο και ο ορισμένος αριθμός εισακτέων, ο γνωστός «numerus clausus». Την περίοδο αυτή προκρίνεται να υπάρξει φραγμός «κατά του πληθωρισμού του πνευματικού προλεταριάτου» ανάμεσα στη μέση εκπαίδευση και στο Πανεπιστήμιο.

Ιστορία κατεύθυνσης: Οι διεργασίες για τη δημιουργία αυτόνομης Ποντιακής ∆ημοκρατίας (πηγή)

Τι γνωρίζετε για τις διεργασίες που συντελέστηκαν προς την κατεύθυνση δημιουργίας μιας αυτόνομης Ποντιακής ∆ημοκρατίας στο Παρίσι μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου;

ΠΗΓΗ:

«Ο σεβαστός πρόεδρος της κυβερνήσεως επιδοκιμάζει καθ' όλα τον αγώνα μας και με ενεθάρρυνε πολύ δια την επιτυχίαν του, η δε υποστήριξίς του μας είναι από τούδε εξησφαλισμένη» Απόσπασμα επιστολής Κ.Κωνσταντινίδη στις 17 Νοεμβρίου 1917 μετά από συνάντηση με τον Ε. Βενιζέλο στη Νίκαια.

«Γνωρίζω ότι οι Πόντιοι δεν αποδέχονται την εν υπομνήματί μου προς συνδιάσκεψιν υπόδειξιν όπως βιλαέτιον Τραπεζούντος περιληφθή Αρμενικόν Κράτος. Και είμαι πρόθυμος αναγνωρίσω τούτο συνδιασκέψεως, διότι δεν νομίζω έχω δικαίωμα επιβάλω αυτοί λύσιν, ην αποστέργουσιν. Αλλά παρακαλώ εξηγήσατε αντιπροσώποις αυτών ποίαι σκέψεις με ήγαγον εις διατύπωσιν υπομνήματός μου. Αξίωσιν όπως ιδρυθεί ίδιον κράτος Πόντου δεν νομίζω έχει ελπίδας επιτυχίας…» Τηλεγράφημα Ε. Βενιζέλου στην Εθνοσυνέλευση των Ποντίων στο Βατούμ, 7 Φεβρουαρίου 1921.

«∆εν είχα τα στοιχεία που μου φέρατε, δεν γνώριζα όσα μου λέτε. Να μου κάνετε ένα υπόμνημα και να πάτε εσείς, Σεβασμιότατε να ξανανοίξετε με τους ενδιαφερόμενους τη συζήτηση. Και όπου σας αντικρούσουν με δικά μου λόγια, να με διαψεύσετε.» Έγκριση του Ε. Βενιζέλου προς το Μητροπολίτη Τραπεζούντας Χρύσανθο τον Απρίλιο του 1919