Ιστορία Γ Θεωρητικής: Η καλλιέργεια της ελληνικής παιδείας και η ανάπτυξη της νεοελληνικής συνείδησης των Ελ­λήνων του Πόντου από τον 17ο ως τον 20ο αιώνα (πηγή)

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ (17ος - 20ος αιώνας)

Να διερευνήσετε και να καταγράψετε τα αίτια αλλά και τις γενικότερες συνθήκες και παράγοντες που συ­νέτειναν στην καλλιέργεια της ελληνικής παιδείας και στην ανάπτυξη της νεοελληνικής συνείδησης των Ελ­λήνων του Πόντου από τον 17ο ως τον 20ο αιώνα.

ΚΕΙΜΕΝΟ Α

Το Φροντιστήριο ιδρύεται στην Τραπεζούντα το 1682, σε μια εποχή έντονων κοινωνικό - οικονομικών ανακατα­τάξεων, όπου διαρρηγνύονται οι παραδοσιακές οικονομικές δραστηριότητες και αναδεικνύεται μια νέα ανερχό­μενη τάξη εμπόρων - μεταπρατών, κυρίως Ελλήνων, που παίζουν ρόλο διαμεσολαβητή μεταξύ των δυτικών χω­ρών, που παράγουν τα προϊόντα και της οσμανικής άρχουσας τάξης. Η νέα αυτή τάξη παίζει σημαντικό ρόλο και στην ίδρυση σχολείων. Η ίδρυση του Φροντιστηρίου χρονικά συμπίπτει και με τον κίνδυνο αποδιάρθρωσης των Ελλήνων του Πόντου, που είναι ορατός αυτή την εποχή εξαιτίας αφενός των βίαιων εξισλαμισμών στους οποίους προβαίνουν οι τοπικοί τιμαριούχοι Ντερεμπέηδες, και αφετέρου της Καθολικής προπαγάνδας που προωθείται μέσω δυτικών μοναχών, που φτάνοντας στην περιοχή του Πόντου και κυρίως στην πρωτεύουσα Τραπεζούντα, προσπαθούν να διαφθείρουν τις συνειδήσεις των Ελλήνων και να τους εντάξουν στο δικό τους ιδεολογικό σύ­στημα.

Αντωνίου Υ. Παυλίδη, Το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας 1900-1914 και η ιδεολογική κυριαρχία των Ελλήνων στον Πόντο, Κοινωνία και εκπαίδευση, Περιοδικόν Αρχείον Πόντου, παράρτημα 24.

Κριτήριο αξιολόγησης: Ποινές και ανθρώπινα δικαιώματα (έκθεση Γ Λυκείου)

Η βία των ποινών

Αν και έχουν περάσει 27 χρόνια από την τελευταία εκτέλε­ση κρατουμένου στη χώρα μας και 6 χρόνια από την τυπι­κή κατάργηση της θανατικής ποινής, η επαναφορά του βάρβαρου αυτού μέτρου εξακολουθεί να παραμένει ζήτη­μα αμφιλεγόμενο. Αρκετοί εκπρόσωποι του επιστημονικού και του πολιτικού κόσμου εμφανίστηκαν πρόσφατα υπέρ­μαχοι της επαναφοράς της θανατικής ποινής για τους εμπόρους ναρκωτικών. Κατά την άποψή τους η δικαιοσύνη πρέπει να μετατραπεί σε μηχανισμό επιβολής του θανάτου για την αντιμετώπιση της μάστιγας των ναρκωτικών. Τα σχετικά επιχειρήματα αντλούνται από τη δικαιολογημένη ηθική αποστροφή που προκαλεί το έγκλημα της εμπορίας των ναρκωτικών αλλά δεν πείθουν. Αποτελεί πλέον κοινό τόπο ότι αυτό το αναχρονιστικό και βάρβαρο μέτρο παρα­γνωρίζει τη θεμελιώδη αξία της ανθρώπινης ζωής και δεν έχει καμία σχέση με τη γενικότερη πρόληψη. Η ποινή, οποιαδήποτε ποινή, εκπληρώνει πλήθος σκοπών. Η θανατική ποινή, χωρίς να διορθώνει τίποτε, οδηγεί στο ανεπανόρθωτο. Στην Ελλάδα ακούγονται φωνές για την επαναφορά της αλλά και πολλές ανεπτυγμένες χώρες επιμένουν να τη διατηρούν στη νομοθεσία τους.

Η ιστορία των εισαγωγικών εξετάσεων (από το 1924 μέχρι σήμερα)

Aνοίγοντας το κεφάλαιο των εξετάσεων στην ελληνική εκπαίδευση εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι αποτελούν την «ψυχή» των αναρίθμητων εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων και αντιμεταρρυθμίσεων του αιώνα που αφήσαμε πίσω μας.

   Α) από 1837 μέχρι και το 1924 δεν υπήρχαν ουσιαστικοί περιορισμοί για την εισαγωγή στα πανεπιστήμια, καθώς οι εισαγωγικές εξετάσεις καθιερώθηκαν σταδιακά από το 1924 μέχρι το 1962.

Η θέσπιση τους έχει ιστορικό χαρακτήρα. Στη δεκαετία του 1920, το καθεστώς της εγγραφής στο Πανεπιστήμιο, με μόνο εφόδιο το απολυτήριο του τότε Γυμνασίου ανατρέπεται για πρώτη φορά και νομοθετούνται οι εξετάσεις για το Πανεπιστήμιο και ο ορισμένος αριθμός εισακτέων, ο γνωστός «numerus clausus». Την περίοδο αυτή προκρίνεται να υπάρξει φραγμός «κατά του πληθωρισμού του πνευματικού προλεταριάτου» ανάμεσα στη μέση εκπαίδευση και στο Πανεπιστήμιο.

Ιστορία κατεύθυνσης: Οι διεργασίες για τη δημιουργία αυτόνομης Ποντιακής ∆ημοκρατίας (πηγή)

Τι γνωρίζετε για τις διεργασίες που συντελέστηκαν προς την κατεύθυνση δημιουργίας μιας αυτόνομης Ποντιακής ∆ημοκρατίας στο Παρίσι μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου;

ΠΗΓΗ:

«Ο σεβαστός πρόεδρος της κυβερνήσεως επιδοκιμάζει καθ' όλα τον αγώνα μας και με ενεθάρρυνε πολύ δια την επιτυχίαν του, η δε υποστήριξίς του μας είναι από τούδε εξησφαλισμένη» Απόσπασμα επιστολής Κ.Κωνσταντινίδη στις 17 Νοεμβρίου 1917 μετά από συνάντηση με τον Ε. Βενιζέλο στη Νίκαια.

«Γνωρίζω ότι οι Πόντιοι δεν αποδέχονται την εν υπομνήματί μου προς συνδιάσκεψιν υπόδειξιν όπως βιλαέτιον Τραπεζούντος περιληφθή Αρμενικόν Κράτος. Και είμαι πρόθυμος αναγνωρίσω τούτο συνδιασκέψεως, διότι δεν νομίζω έχω δικαίωμα επιβάλω αυτοί λύσιν, ην αποστέργουσιν. Αλλά παρακαλώ εξηγήσατε αντιπροσώποις αυτών ποίαι σκέψεις με ήγαγον εις διατύπωσιν υπομνήματός μου. Αξίωσιν όπως ιδρυθεί ίδιον κράτος Πόντου δεν νομίζω έχει ελπίδας επιτυχίας…» Τηλεγράφημα Ε. Βενιζέλου στην Εθνοσυνέλευση των Ποντίων στο Βατούμ, 7 Φεβρουαρίου 1921.

«∆εν είχα τα στοιχεία που μου φέρατε, δεν γνώριζα όσα μου λέτε. Να μου κάνετε ένα υπόμνημα και να πάτε εσείς, Σεβασμιότατε να ξανανοίξετε με τους ενδιαφερόμενους τη συζήτηση. Και όπου σας αντικρούσουν με δικά μου λόγια, να με διαψεύσετε.» Έγκριση του Ε. Βενιζέλου προς το Μητροπολίτη Τραπεζούντας Χρύσανθο τον Απρίλιο του 1919

Λατινικά: Μετατροπές πλάγιου λόγου σε ευθύ και το αντίστροφο

 ·        Έχουμε πλάγιο λόγο, όταν τα λόγια κάποιου ανακοινώνονται εξαρτημένα από ένα ρήμα λεκτικό, δοξαστικό, γνωστικό, ερωτηματικό ή βουλητικό.

·          Στον πλάγιο λόγο τροποποιούνται γενικά εγκλίσεις, χρόνοι, πρόσωπα, αντωνυμίες, προσωπικές ή κτητικές και κάποια επιρρήματα.

·           Έτσι γενικά στον πλάγιο λόγο έχουμε ή ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ή ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ.

Πιο συγκεκριμένα:

Α. Ο Ευθύς λόγος κρίσης εκφέρεται:

      α) Με οριστική (πραγματικό).

β) Με Δυνητική Υποτακτική (Coniuctivus Potentialis) και άρνηση non σε Ενεστώτα ή Παρακείμενο (στο παρόν) και σε Παρατατικό (στο παρελθόν).

γ) Με Υποτακτική του απραγματοποίητου (Irrealis) σε Παρατατικό (για το παρόν) ή Υπερσυντέλικο (για το παρελθόν).

π.χ.  α) Caesar facit bellum contra Gallos.

        β) Caesar faciat (= μπορεί να κάνει) bellum contra Gallos.

        γ) Caesar fecisset bellum (= θα είχε κάνει) contra Gallos.

  

Τα αφηγηματικά στοιχεία στον " Κρητικό" του Σολωμού

Αφηγηματικά στοιχεία

1.  Ο αφηγητής

Ο αφηγητής είναι δραματοποιημένος (ομοδιηγητικός), βλέποντας από εσωτερική οπτική γωνία, από την οπτική γωνία ενός προσώπου (αφήγηση με εσωτερική εστίαση): συμμετέχει στα δρώμενα ως πρωταγωνιστής (αυτοδιηγητικός) και αφη­γείται σε α' γραμματικό πρόσωπο (μίμηση ή άμεση αφήγηση). «Ο Κρητικός είναι το μόνο ποίημα του Σολωμού όπου από την αρχή ως το τέλος μιλάει ένας επινοη­μένος αφηγητής, που, αντίθετα με τους περισσότερους ήρωες του, μένει ζωντανός ως το τέλος για να πει την ιστορία του. Αλλά, όπως και στα πιο πολλά ώριμα ποιή­ματα του Σολωμού, η δράση του Κρητικού μόνο χαλαρά βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα.» (Π. Μάκριτζ).

Ο "Κρητικός" ποίημα αφηγηματικό, λυρικό και δραματικό

«Στον Κρητικό ο Σολωμός επιχειρεί να εφαρμόσει έναν συνδυασμό του δραματικού, αφηγηματικού και λυρικού τρόπου: το ποίημα παρουσιάζεται ως δραματικός μονόλογος του ποιητικού προσώπου, το οποίο μας αφηγείται λυρικά την τελευ­ταία και καίρια δοκιμασία της ζωής του [...].» (Ε. Τσαντσάνογλου). Διευκρινί­ζουμε:

α. Το ποίημα είναι αφηγηματικό, επειδή κάποιο πρόσωπο, ο αφηγητής, που στην περίπτωση μας είναι ο κεντρικός ήρωας, αφηγείται κάποια ιστορία, κάποια γεγονότα, που έγιναν σε ένα χρονικό διάστημα. Συγκεκριμένα: ο ήρωας αφηγείται σε α' πρόσωπο γεγονότα που έλαβαν χώρα τότε που ναυάγησε φεύγοντας από την Κρήτη ως τη στιγμή που έφτασε στη στεριά. Ωστόσο, παρεμβάλλει και γεγονότα της περιόδου που προηγήθηκε (της εποχής των αγώνων του στην Κρήτη) καθώς και γεγονότα της εποχής μετά το ναυάγιο, ως το παρόν της αφήγησης.

β. Είναι και λυρικό ποίημα: ο ποιητής μέσο του αφηγητή εξωτερικεύει τον εσω­τερικό του κόσμο (τις σκέψεις, τις απόψεις, τα συναισθήματα του κ.ά.), με τη χρήση μάλιστα πλούσιων και εντυπωσιακών εκφραστικών μέσων (εικόνων, σχημάτων λόγου κ.ά.), μεταρσιώνοντας συχνά τον αναγνώστη σε σφαίρες ιδεαλιστικές.

γ. Αλλά το ποίημα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και δραματικό, όχι βέβαια με την έννοια του θεατρικού έργου ούτε επειδή υπάρχει σ' αυτό δράση, αλλά κυρίως επειδή όλο το έργο είναι ένας δραματικός μονόλογος (του αφηγητή), μέσα στον οποίο μάλιστα ενσωματώνεται και διάλογος (ο διάλογος του αφηγητή με τις ψυχές των νεκρών και με τη φεγγαροντυμένη, έστω και αν εκείνη εκφράζεται όχι με λόγια αλλά με χαμόγελο και με δάκρυα).