Οι ενδοιαστικές προτάσεις είναι ουσιαστικές βουλητικές προτάσεις που εκφράζουν φόβο για ενδεχόμενο κακό ή δυσάρεστο γεγονός και λογικά προσδιορίζουν ρήματα ή φράσεις που σημαίνουν φόβο, όπως timeo, metuo, vereor, metus est, periculum est κλπ.
Εισάγονται με τους ενδοιαστικούς συνδέσμους:
* ne: μήπως όταν ο φόβος είναι μήπως γίνει κάτι
* ne non: μήπως δεν όταν ο φόβος είναι μήπως δεν γίνει κάτι
* ut: μήπως δεν
Οι ενδοιαστικές προτάσεις εκφέρονται πάντοτε με υποτακτική επειδή το περιεχόμενό τους αφορά κάτι το ενδεχόμενο ή το πιθανό. Έτσι εκφέρονται με:
a) υποτακτική ενεστώτα όταν η εξάρτηση γίνει από ρήμα αρκτικού χρόνου ► π.χ. Timeo ne veniat |
b) υποτακτική παρατατικού όταν η εξάρτηση γίνει από ρήμα ιστορικού χρόνου ► π.χ. Verebar ne non (ut) veniret |
c) υποτακτική παρακειμένου όταν ο φόβος προβάλλεται ως βεβαιότητα, ως γεγονός ► π.χ. Vereor ne hoc dixerit |
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Χρησιμοποιείται υποτακτική ενεστώτα και παρατατικού που δηλώνει το σύγχρονο γιατί ο φόβος είναι ιδωμένος τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα) και όχι τη στιγμή της πραγματοποίησής του.
Οι ενδοιαστικές προτάσεις χρησιμεύουν:
* ως αντικείμενο σε ρήματα που σημαίνουν φόβο: timeo, vereor, metuo, paveo
* ως υποκείμενο σε απρόσωπα ρήματα ή εκφράσεις που δηλώνουν φόβο: metus est, timor est, periculum est
* ως επεξήγηση σε λέξεις που εξαρτώνται από τα προηγούμενα ρήματα, κυρίως σε ουδέτερα αντωνυμιών (id, hoc, illud).
παρατηρήσεις:
* Πολλά ρήματα που σημαίνουν φόβο συντάσσονται και με απαρέμφατο.
* Ο φόβος είναι ιδωμένος τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα) και όχι τη στιγμή της πραγματοποίησής του.
Μνημονικός πίνακας
εισαγωγή | εκφορά | συντακτική θέση | παρατηρήσεις |
ne ne non ut | a) υποτακτική ενεστώτα b) υποτακτική παρατατικού c) υποτακτική παρακειμένου όταν ο φόβος προβάλλεται ως βεβαιότητα, ως γεγονός
| ουσιαστικέςα) αντικείμενο ρημάτων που δηλώνουν φόβο β) υποκείμενο: απρόσωπων ρημάτων ή φράσεων που δηλώνουν φόβο γ) επεξήγηση κυρίως στο ουδέτερο αντωνυμιών. | Οι ενδοιαστικές προτάσεις εκφέρονται πάντοτε με υποτακτική επειδή το περιεχόμενό τους αφορά κάτι το ενδεχόμενο ή το πιθανό. Ο φόβος είναι ιδωμένος τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα) και όχι τη στιγμή της πραγματοποίησής του. |
