Η «γλώσσα» της μόδας

«Τι είναι η μόδα τελικά;» έγραφε ο Οσκαρ Ουάιλντ. «Συνήθως είναι μια μορφή ασχήμιας τόσο ανυπόφορη που πρέπει να την αλλάζουμε κάθε έξι μήνες». Πράγματι, η μόδα, ως συστατικό στοιχείο της νεωτερικότητας, συνδέθηκε με τη συνεχή καινοτομία, την καταστροφή του παλαιού και τη δημιουργία του καινούργιου. Βασικό χαρακτηριστικό της μόδας είναι να επιβάλει ως νέο κανόνα ό,τι μέχρι χθες ήταν η εξαίρεση και να το εγκαταλείπει και πάλι όταν γίνει κοινός τόπος, κτήμα των πολλών. Συνδέεται συνεπώς με την αλλαγή, το καινούργιο και την εφευρετικότητα. Εν τούτοις, στην πραγματικότητα η μόδα δεν εισάγει ποτέ κάτι που είναι ουσιωδώς καινούργιο γιατί η αληθινή καινοτομία δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή και να απορροφηθεί γρήγορα στην πολιτισμική καθημερινότητα. Συχνές είναι αντίθετα οι αναφορές στο παρελθόν ­ σε μόδες που εμφανίζονται ως καινοτόμες ­ ή σε μετασχηματισμούς που είναι ήδη ορατοί σε άλλα πεδία.

Λατινικά: Η τέταρτη κλίση των ουσιαστικών

     Η τέταρτη (4^η) κλίση περιλαμβάνει ονόματα και από τα τρία γένη:

1.    αρσενικά και θηλυκά σε –us

2.    ουδέτερα σε –u

	SINGULARIS		PLURALIS
NOM.	fruct – us	corn – u	fruct – us	corn – ua
GEN.	fruct – us	corn – us	fruct – uum	corn – uum
DAT.	fruct – ui	corn – u	fruct – ibus	corn – ibus
ACC.	fruct – um	corn – u	fruct – us	corn – ua
VOC.	fruct – us	corn – u	fruct – us	corn – ua
ABL.	fruct – u	corn – u	fruct – ibus	corn – ibus

Αρχαία ελληνικά: Επιρρηματικοί προσδιορισμοί – τρόποι εκφοράς τους

1.     τόπος	›     με καθαρά χρονικά επιρρήματα ›     με γενική (σπάνια), δοτική, αιτιατική του τόπου ›     με εμπρόθετο προσδιορισμό ›     με επιρρηματικό κατηγορούμενο του τόπου
2.     χρόνος	›     με επιρρήματα χρονικά ›     με γενική, δοτική, αιτιατική του χρόνου ›     με εμπρόθετο προσδιορισμό ›     με επιρρηματικό κατηγορούμενο του χρόνου ›     με δευτερεύουσα χρονική πρόταση ›     με χρονική μετοχή
3.     τρόπος	›     με επιρρήματα τροπικά ›     με δοτική, αιτιατική του τρόπου ›     με εμπρόθετο προσδιορισμό ›     με επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου ›     με επιρρηματική τροπική μετοχή

Το ποδόσφαιρο (!) στην αρχαία Ελλάδα

Η προέλευση του ποδοσφαίρου χάνεται κυριολεκτικά στα βάθη του παρελθόντος. Υπάρχουν ιστορικά αρχεία που μαρτυρούν την ύπαρξη προγενέστερων τύπων ποδοσφαίρου στην Κίνα, στην αρχαία Ελλάδα και Ρώμη.Παίζονταν πολλά παιχνίδια με αντικείμενα που ομοίαζαν με μπάλα. Δεν μπορούμε όμως να πούμε με βεβαιότητα, ότι το ποδόσφαιρο αποτελεί την απευθείας εξέλιξη κάποιου από αυτά τα παιχνίδια της αρχαιότητας.

Οι παράγοντες που διαμορφώνουν τα πεζογραφικά έργα του Ιωάννου

Στοιχεία τεχνικής που χαρακτηρίζουν το έργο του Ιωάννου είναι η μονομερής αφήγηση, η τεχνική του διασπασμένου θέματος και η σύνθεση του χρόνου. Η μονομερής ή μονοεστιακή αφήγηση είναι μια μορφή αφήγησης, στην οποία τα πάντα μας δίνονται από την οπτική γωνία ενός μόνο προσώπου, το οποίο άλλοτε μετέχει σε αυτά που εξιστορούνται και άλλοτε είναι θεατής και τα αφηγείται. Η μορφή αυτή αφήγησης δεν είναι απαραίτητα σε πρώτο πρόσωπο, αν και είναι το συνηθέστερο. Π.χ. και μολονότι σε όλα πεζά του Ιωάννου ακολουθείται η μονομερής αφήγηση, άλλα είναι γραμμένα σε πρώτο, άλλα σε δεύτερο και άλλα σε τρίτο πρόσωπο. Στην τεχνική του διασπασμένου θέματος, τα γεγονότα είναι ψηφίδες που συνθέτουν το αφήγημα ενώ ταυτόχρονα παρεμβάλλονται σκέψεις και συναισθήματα του συγγραφέα. Δεν υπάρχει δηλαδή η κλασική μορφή διηγήματος με αρχή, μέση, τέλος.

Η σύνθεση του χρόνου αποτελεί το τρίτο τεχνικό γνώρισμα των πεζών του Ιωάννου. Σύμφωνα με αυτό η αφήγηση μπορεί να ξεκινά από το παρόν ή το παρελθόν, αλλά δεν προχωρεί γραμμικά προς μεταγενέστερες στιγμές ,αφού η μετάβαση από το παρόν στο παρελθόν και αντίστροφα είναι συνεχής.

Επίσης σημαντικό ρόλο στο έργο του Ιωάννου παίζουν οι εμπειρίες του από τα μέρη όπου έζησε στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και το κοινωνικό του περιβάλλον. Ιδιαίτερο ρόλο δε παίζει η γενέτειρά του η οποία δίνεται όχι μόνο ως ένας συγκεκριμένος χώρος με τα μνημεία, τις γειτονιές, τους δρόμους, τους πρόσφυγες και την πολυπολιτισμικότητα της, αλλά και ως χώρος στον οποίο έζησε τα παιδικά και νεανικά του χρόνια ο Ιωάννου.

Η παρακμή των προτύπων

Τι θα γίνεις όταν μεγαλώσεις;

Πώς απαντούσαν τα παιδιά στα χρόνια μου; Μετά τις πρώτες, αναπόφευκτες παιδικές ασθένειες (πυροσβέστης, κατάσκοπος, αστροναύτης), ξεχώριζαν οι ανήσυχοι —που ήθελαν να γίνουν ερευνητές, επιστήμονες, συγγραφείς—, οι άπληστοι —που ήθελαν να γίνουν δισεκατομμυριούχοι—, και οι εξουσιαστές — που αποζητούσαν αξιώματα και γαλόνια.

Και τώρα;

Από τα επαγγέλματα που τότε μας τραβούσαν, σχεδόν κανένα δεν έχει σήμερα κύρος και αίγλη. Οι πλούσιοι, βέβαια, δεν είναι πια οι αυτοδημιούργητοι, οι Ωνάσηδες, οι ευεργέτες. Είναι εκμεταλλευτές και παράσιτα, που οφείλουν να ντρέπονται για τα λεφτά τους (και δεν δικαιούνται και να τα χαρούν). Οι πολιτικοί είναι πρόσωπα εντελώς αναξιόπιστα (βλ. σφυγμομέτρηση “Κλικ” Ιουλίου: μόνο 3% των πολιτικών λέει την αλήθεια!). Τα γαλόνια έχασαν τη λάμψη τους και, σίγουρα, δεν υπάρχει σήμερα πρόσωπο πιο θλιβερό από έναν καθηγητή ανώτατης σχολής.

(Θυμάμαι, απέναντι από το παιδικό μου σπίτι, ζούσε ένας Καθηγητής του Πολυτεχνείου. Κάθε μέρα, όταν γύριζε, μου τον έδειχναν από το μπαλκόνι, λέγοντας με σεβασμό και δέος: ο Κύριος Καθηγητής! Και βλέπω τους σημερινούς φίλους μου καθηγητές, υπαμειβόμενους, στο έλεος των κομμάτων και των νεολαιών, να προσπαθούν απλώς να επιβιώσουν ελισσόμενοι. Πού έρευνα και πού επιστήμη!).

Διαγώνισμα Λατινικών Β Λυκείου:μαθήματα 12 και 14 (θέματα - απαντήσεις)

12. L.Aemilio Pauli consuli iterum bellum cum Perse rege gerere obtigit. Ut domum ad vesperum rediit, filiola eius Tertia, quae tum erat admodum parvula, ad complexum patris cucurrit. Pater filiae osculum dedit, sed animadvertit eam esse tristiculam «Quid est» inquit «mea Tertia? Cur tristiς es? Quid tibi accidit?» «Mi pater» respondit illa «Persa periit». Perierat enim catellus eo nomine, quem puella multum amabat. Tum pater Tertiae dixit «omem accipio».

14. Ibi vix animum sollicitum somno dederat, cum repente apparuit ei species horrenda. Existimavit ad se venire hominem ingentis magnitudinis et facie sqalida, similem effigiei mortui. Quem simul aspexit Cassius timorem concepit nomenque eius audire cupivit. Respondit ille se esse Orcum. Cassius servos inclamavit et de homine eos interogavit. Illi neminem viderant.Cassius iterun se somno dedit eandemque speciem somniavit.

 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Αφηγηματικές τεχνικές και γνωρίσματα της πεζογραφίας του Ιωάννου

 Α. Αφηγηματικές τεχνικές στον Γιώργο Ιωάννου

1. Οπτική γωνία: Μονοεστιακή ή μονομερής αφήγηση:

Ο αφηγητής αφηγείται σχεδόν πάντα μέσα από τη δική του οπτική. Ποικίλει όμως ο βαθμός συμμετοχής του στην αφήγηση, αφού άλλοτε εξομολογείται προσωπικά του βιώματα σε πρώτο πρόσωπο και άλλοτε θεάται και σχολιάζει ευθέως ή με υπαινιγμούς. Τα υπόλοιπα αφηγηματικά πρόσωπα παρουσιάζονται συνήθως από τη δική του οπτική.

2. Η τεχνική των συνειρμών

Η τεχνική των συνειρμών και της σύζευξης διαφόρων στοιχείων (ο Ιωάννου παρατηρεί, θυμάται, συγκεντρώνει αποκόμματα). Οι συνειρμοί ωθούνται από την επικαιρότητα, από το χώρο, από τις σκέψεις, τις αναμνήσεις, τις κουβέντες, τα αντικείμενα, τις λέξεις, τους ήχους κλπ. Η αφετηρία των συνειρμών άλλοτε δηλώνεται με έμφαση και άλλοτε όχι, οπότε η αφήγηση αρχίζει «ανεπαίσθητα». Χαρακτηριστικό είναι ότι έτσι καταργούνται συχνά οι αφηγηματικές συμβάσεις (Μαρωνίτης).

3. Η τεχνική του συγκερασμού, όταν η αφήγηση είναι σύνθεση πολλών και συχνά αντιθετικών πραγμάτων, ενός υλικού που τροποποιείται άλλοτε με τον ένα και άλλοτε με τον άλλο τρόπο για να εξυπηρετήσει την εκάστοτε αφήγηση.

4.Η τεχνική του εγκιβωτισμού που μπορεί να έχει ή τη μορφή της αναδρομικής / οπισθοχωρητικής αφήγησης ή τη μορφή διαφόρων ιστοριών που αφηγείται ο αφηγητής διακόπτοντας την αρχική, για να επηρεάσει πρόσωπα και πράγματα.

5. Η τεχνική της κυκλικής δομής στην περίπτωση που το πεζογράφημα αρχίζει και τελειώνει με το ίδιο γεγονός.

Β. Η τεχνική του «διασπασμένου θέματος»

Το τεράστιο και ετερόκλητο υλικό της αφήγησης οργανώνεται με την τεχνική του διασπασμένου θέματος, από το οποίο γεννώνται πεζογραφήματα - σπαράγματα, μικρογραφίες της καθημερινότητας, που κάποτε κινούνται στο πλαίσιο της νεοελληνικής πραγματικότητας και κάποτε μυθοποιούν την παιδική ηλικία του αφηγητή, ο οποίος αντιμετωπίζει τα πράγματα και τα γεγονότα μέσα από το δικό του το προσωπικό αλλά όχι το αυστηρά εξατομικευμένο πρίσμα. Η μνήμη και τα πρόσωπα του παρελθόντος είναι κυρίαρχα στο παρόν και ανακαλούνται μέσω συνειρμών (συνειρμική οργάνωση του αφηγηματικού υλικού).

Σπανιότερα χρησιμοποιεί την τεχνική του αδιάσπαστου θέματος:

ο αφηγητής παρατηρεί, θυμάται, σκηνοθετεί και ενοποιεί τελικά το υλικό του με τρόπο ευθύγραμμο.

Συνοπτικός πίνακας μορίων - συνδέσμων και επιρρημάτων με την πιθανή μετάφρασή τους

ἀεί

πάντα

κάθε φορά

συνεχώς

ἄλλως

αλλιώς, με άλλον τρόπο, διαφορετικά

γενικά, απλώς

εκτός από αυτό

ἄλλως πως: κάπως αλλιώς

ἄλλως τε καί + αιτία (εναντίωση ή υπόθεση): και για άλλους λόγους και επειδή, και μάλιστα, και ιδιαίτερα, εφόσον μάλιστα

ἄρα

λοιπόν, κατά συνέπεια

ίσως (σε υποθετική πρόταση)

π.χ. εἰ μή ἄρα: εκτός αν, ίσως αν

εἰ (ἄν) ἄρα: αν τυχόν, αν πράγματι

δηλαδή, βέβαια

ὡς ἄρα: ότι τάχα

ἆρα (ἆρα γε, ἆρ’ οὖν)

ἀραγε, μήπως (σε ερωτηματικές προτάσεις)

αὖ (χρονικό)

πάλι, από την άλλη μεριά

αὖθις: πάλι

αὐτίκα: αμέσως, την ίδια ώρα, λόγου χάρη, για απόδειξη

αὖ (τοπικό): πίσω, εκ νέου, στο εξής, επιπλέον, εκτός από αυτό

αὐτίκα καί μετέπειτα: τώρα και μετά

αὒτως (ὡσαύτως):έτσι ακριβώς, ακριβώς όπως και προηγουμένως

ἀλλά

αλλά

μόνο, μόνο που, παρά μόνο (συνοδεύεται συνήθως από το ἢ)

απεναντίας, αντίθετα (μετά από ερώτηση ή άρνηση)

εμπρός λοιπόν (με προστακτική ή υποτακτική)

τουλάχιστον (συνήθως μετά από υποθετικές, εναντιωματικές προτάσεις)

ἀλλά γέ: οπωσδήποτε

ἀλλά γέ τοί: τουλάχιστον

ἀλλά δή: λοιπόν

ἀλλ’ ἦ; : αλήθεια;

ἀλλά μέντοι: βεβαίως

ἀλλ’ ὃμως: όμως

ἀλλ’ οὖν γέ: όμως, λοιπόν

ἀλλ’ οὐδέ: αλλ΄ ούτε

Έκθεση Γ Λυκείου: Νέοι, ναρκωτικά, βία (θέματα - απαντήσεις)

ΚΕΙΜΕΝΟ

Μάριος Πλωρίτης: Νέοι, ναρκωτικά, βία

Εκείνο που, φοβάμαι, μας απασχολεί σχετικά λιγότερο, είναι το πρόβλημα που βρίσκεται μέσα στο σπίτι μας: το πρόβλημα των παιδιών μας. Όχι πως οι ελληνογονείς δε νοιάζονται για τη διαβίωση, την εκπαίδευση, τη ψυχαγωγία των βλαστών τους. Αλλά, πολλοί τους, πληρώνοντας γι’ αυτές, πιστεύουν πως έκαναν  το χρέος τους απέναντι στα παιδιά, νανουρίζουν τη συνείδησή τους και τελεία και παύλα. Μόνο που τα αληθινά προβλήματα αρχίζουν ακριβώς μετά τα δίδακτρα και τα χαρτζιλίκια.