ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ
ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Ἔνθα δὴ πᾶς παντὶ θυμοῦται καὶ νουθετεῖ, δῆλον ὅτι ὡς ἐξ ἐπιμελείας καὶ μαθήσεως κτητῆς οὔσης. Εἰ γὰρ ἐθέλεις ἐννοῆσαι τὸ κολάζειν, ὦ Σώκρατες, τοὺς ἀδικοῦντας τί ποτε δύναται, αὐτό σε διδάξει ὅτι οἵ γε ἄνθρωποι ἡγοῦνται παρασκευαστὸν εἶναι ἀρετήν. Οὐδεὶς γὰρ κολάζει τοὺς ἀδικοῦντας πρὸς τούτῳ τὸν νοῦν ἔχων καὶ τούτου ἕνεκα, ὅτι ἠδίκησεν, ὅστις μὴ ὥσπερ θηρίον ἀλογίστως τιμωρεῖται. ὁ δὲ μετὰ λόγου ἐπιχειρῶν κολάζειν οὐ τοῦ παρεληλυθότος ἕνεκα ἀδικήματος τιμωρεῖται – οὐ γὰρ ἂν τό γε πραχθὲν ἀγένητον θείη - ἀλλὰ τοῦ μέλλοντος χάριν, ἵνα μὴ αὖθις ἀδικήσῃ μήτε ἄλλος ὁ τοῦτον ἰδὼν κολασθέντα. Καὶ τοιαύτην διάνοιαν ἔχων διανοεῖται παιδευτὴν εἶναι ἀρετήν. ἀποτροπῆς γοῦν ἕνεκα κολάζει. Ταύτην οὖν τὴν δόξαν πάντες ἔχουσιν ὅσοιπερ τιμωροῦνται καὶ ἰδίᾳ καὶ δημοσίᾳ. Τιμωροῦνται δὲ καὶ κολάζονται οἵ τε ἄλλοι ἄνθρωποι οὓς ἂν οἴωνται ἀδικεῖν, καὶ οὐχ ἥκιστα Ἀθηναῖοι οἱ σοὶ πολῖται. ὥστε κατὰ τοῦτον τὸν λόγον καὶ Ἀθηναῖοί εἰσι τῶν ἡγουμένων παρασκευαστὸν εἶναι καὶ διδακτὸν ἀρετήν. Ὡς μὲν οὖν εἰκότως ἀποδέχονται οἱ σοὶ πολῖται καὶ χαλκέως καὶ σκυτοτόμου συμβουλεύοντος τὰ πολιτικά, καὶ ὅτι διδακτὸν καὶ παρασκευαστὸν ἡγοῦνται ἀρετήν, ἀποδέδεικταί σοι, ὦ Σώκρατες, ἱκανῶς, ὥς γέ μοι φαίνεται.
Α. Από το κείμενο που σας δίνεται να μεταφράσετε το απόσπασμα ¨Οὐδείς γάρ κολάζει … διδακτόν ἀρετήν¨.
Μονάδες 10
Β.1) ἀποδέδεικταί σοι ὦ Σώκρατες, ἱκανῶς ὡς γ’ ἐμοί φαίνεται : Να σχολιαστεί η φράση με την οποία ο σοφιστής ολοκληρώνει την αποδεικτική του προσπάθεια. Για ποιους λόγους θα μπορούσε να θεωρηθεί αυθαίρετο αυτό το συμπέρασμα, ως προς το επιχείρημα με την τιμωρία;
Μονάδες 10
2) Ποιος είναι ο σκοπός και ποιο το παιδευτικό νόημα της έλλογης τιμωρίας κατά τον Πρωταγόρα. Να αξιολογήσετε τη θέση αυτή του μεγάλου σοφιστή συσχετίζοντάς την με την κοινή αντίληψη της εποχής του και την άποψη του Πλάτωνα για την τιμωρία των τυράννων και του Αρδιαίου.
Μονάδες 10
3) Ποια είναι η θέση του Σωκράτη για το μη διδακτό της αρετής σύμφωνα με το μεταφρασμένο κείμενο που ακολουθεί;
«Όταν όμως πρέπει να αποφασιστεί κάποιο ζήτημα που αφορά τη διοίκηση της πόλεως, σηκώνεται και δίνει τις συμβουλές του γι’ αυτό εξίσου και ο οικοδόμος, και ο σιδεράς, και ο έμπορος ή ο ναυτικός, και ο πλούσιος, και ο φτωχός, και αυτός που είναι από μεγάλο γένος, και αυτός που δεν είναι από κάποια γενιά σπουδαία. Και κανένας δεν τους ψέγει γι’ αυτό, όπως τους προηγούμενους : γιατί εσύ, χωρίς να έχεις διδαχτεί από πουθενά αυτό το πράγμα και χωρίς να έχεις δάσκαλο σ’ αυτό το θέμα, θέλεις τώρα να δώσεις και συμβουλές. Άρα, είναι προφανές πως δεν θεωρούν ότι το πράγμα αυτό είναι κάτι που διδάσκεται».
Πως ανασκευάζει αυτή τη θέση ο Πρωταγόρας στο απόσπασμα του πρωτότυπου κειμένου;
Μονάδες 10
4)Τι γνωρίζετε για τη μέθοδο του σχολιασμού ποιητικών κειμένων ως μεθόδου ανάπτυξης απόψεων των Σοφιστών και πως την αντιμετωπίζει ο Σωκράτης;
Μονάδες 10
5) Να γράψετε δυο ομόρριζες λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας απλές ή σύνθετες για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: κτητῆς, παρεληλυθότος, πραχθέν, ἀποδέδεικται, διάνοιαν.
Μονάδες 10
ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Εὑρίσκω ταύτην μόνην ἂν γενομένην καὶ τῶν μελλόντων κινδύνων ἀποτροπὴν καὶ τῶν παρόντων κακῶν ἀπαλλαγήν, ἢν ἐθελήσωμεν ἐκείνην τὴν δημοκρατίαν ἀναλαβεῖν, ἣν Σόλων μὲν ὁ δημοτικώτατος γενόμενος ἐνομοθέτησε, Κλεισθένης δ’ ὁ τοὺς τυράννους ἐκβαλὼν καὶ τὸν δῆμον καταγαγὼν πάλιν ἐξ ἀρχῆς κατέστησεν. Ἧς οὐκ ἂν εὕροιμεν οὔτε δημοτικωτέραν οὔτε τῆ πόλει μᾶλλον συμφέρουσαν. Τεκμήριον δὲ μέγιστον. οἱ μέν γὰρ ἐκείνῃ χρώμενοι, πολλὰ καὶ καλὰ διαπραξάμενοι καὶ παρὰ πᾶσιν ἀνθρώποις εὐδοκιμήσαντες, παρ’ ἑκόντων τῶν Ἑλλήνων τὴν ἡγεμονίαν ἔλαβον, οἱ δὲ τῆς νῦν παρούσης ἐπιθυμήσαντες, ὑπὸ πάντων μισηθέντες καὶ πολλὰ καὶ δεινὰ παθόντες, μικρὸν ἀπέλιπον τοῦ μὴ ταῖς ἐσχάταις συμφοραῖς περιπεσεῖν. Καίτοι πῶς χρὴ ταύτην τὴν πολιτείαν ἐπαινεῖν ἢ στέργειν τὴν τοσούτων μὲν κακῶν αἰτίαν πρότερον γενομένην, νῦν δὲ καθ’ ἕκαστον τὸν ἐνιαυτὸν ἐπὶ τὸ χεῖρον φερομένην;
(Ἰσοκράτους Ἀρεοπαγιτικός 16-18)
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
δημοτικός : ο δημοκρατικός
κατάγω τινα : τον επαναφέρω από την εξορία
μικρόν ἀπέλιπον τοῦ μή περιπεσεῖν : λίγο έλειψε να περιπέσουν
χεῖρον φέρομαι : πηγαίνω προς το χειρότερο
στέργω : αγαπώ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1)Να μεταφραστεί το κείμενο
Μονάδες 20
2α) ἀπαλλαγήν, τῃ πόλει, ἑκόντων, δεινά, τοῦ μή περιπεσεῖν: Να χαρακτηριστούν συντακτικά οι όροι
Μονάδες 5
β) Να βρεθεί και να χαρακτηριστεί ο υποθετικός λόγος του κειμένου
Μονάδες 3
γ) εὐδοκιμήσαντες: Να αναγνωριστεί συντακτικά η μετοχή και να αναλυθεί στην αντίστοιχη πρόταση
Μονάδες 2
3) Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:
- ἀναλαβεῖν: το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής αορίστου β΄ στην ίδια φωνή
- κατέστησεν: το α΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα στην ίδια φωνή
- εὕροιμεν: το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του αορίστου β΄ στην ίδια φωνή, σύνθετο με την πρόθεση «ἐπί».
- διαπραξάμενοι: το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ίδιου χρόνου, στην ίδια φωνή
- περιπεσεῖν: το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του μέλλοντα στην ίδια φωνή
- ἐκβαλών: τη δοτική του πληθυντικού αριθμού στο ουδέτερο γένος
- ἧς: την αιτιατική του πληθυντικού αριθμού
- πολλά: την ίδια πτώση, στο ίδιο γένος και στον ίδιο αριθμό στον συγκριτικό βαθμό
- τεκμήριον: τη δοτική του ίδιου αριθμού
- ἕκαστον: την αιτιατική του πληθυντικού αριθμού στο θηλυκό γένος
Μονάδες 10