Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Γραμματική Λατινικών. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Γραμματική Λατινικών. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Τρίτη 13 Σεπτεμβρίου 2011

Η Β΄ κλίση ουσιαστικών της λατινικής

Β΄ ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΙΚΩΝ
Περιλαμβάνει:
  ονόματα αρσενικά και θηλυκά σε us (γεν. – i) π.χ. populus i (λαός)
  ονόματα αρσενικά σε er (γεν. – i)  π.χ. puer i (παιδί)   ager agri (αγρός)
  ονόματα ουδέτερα σε  um (γεν. – i)  π.χ. donum i (δώρο)

Το γένος των ουσιαστικών της β΄ κλίσης (αρς. και θηλ. σε –us):
Τα περισσότερα ουσιαστικά της β΄ κλίσης σε – us είναι αρσενικά. Θηλυκά είναι:
1.   τα ελληνικά ονόματα – δάνεια χωρών πόλεων, νησιών
2.   τα ονόματα θάμνων, φυτών
3.   μερικά ονόματα πολύτιμων λίθων

Δευτέρα 21 Φεβρουαρίου 2011

Λατινικά: Η τέταρτη κλίση των ουσιαστικών

     Η τέταρτη (4η) κλίση περιλαμβάνει ονόματα και από τα τρία γένη:
1.    αρσενικά και θηλυκά σε –us
2.    ουδέτερα σε –u


SINGULARIS
PLURALIS
NOM.
   fruct – us
   corn – u
   fruct – us 
   corn – ua
GEN.
   fruct – us
   corn – us
   fruct – uum
   corn – uum
DAT.
   fruct – ui
   corn – u
   fruct – ibus
   corn – ibus
ACC.
   fruct – um
   corn – u
   fruct – us
   corn – ua
VOC.
   fruct – us
   corn – u
   fruct – us
   corn – ua
ABL.
   fruct – u
   corn – u
   fruct – ibus
   corn – ibus

Σάββατο 15 Ιανουαρίου 2011

Αποθετικά ρήματα

     Αποθετικά λέγονται τα ρήματα που έχουν μόνο μέση φωνή, αλλά ενεργητική ή ουδέτερη διάθεση.
π.χ.  imitor – imitatus sum – imitatum – imitari = μιμούμαι.
        vereor – veritus sum – veritum – vereri = φοβάμαι.
        loquor – locutus sum – locutum – loqui = μιλώ.
        molior – molitus sum – molitum – moliri = μηχανεύομαι.

     Μπορούν να είναι μεταβατικά ή αμετάβατα.
π.χ.  adhortor aliquem = προτρέπω κάποιον, nascor = γεννιέμαι.
    
     Κλίνονται όπως τα κανονικά ρήματα στη μέση φωνή με τις εξής διαφορές:
1.    Από τη μέση φωνή δεν έχουν απαρέμφατο του μέλλοντα
2.    Από την ενεργητική φωνή έχουν:   α) υποτακτική μέλλοντα
 β) μετοχή μέλλοντα
 γ) απαρέμφατο μέλλοντα
 δ) μετοχή ενεστώτα
 ε) σουπίνο
 στ) γερούνδιο.

Πέμπτη 30 Δεκεμβρίου 2010

Παραθετικά επιρρημάτων (Λατινικά)

Επιρρήματα που σχηματίζουν παραθετικά στη λατινική είναι προπάντων όσα παράγονται από επίθετα και ακόμη μερικά που έχουν τοπική ή χρονική σημασία.
     Η λατινική όπως και η ελληνική έχει τρεις βαθμούς και για τα παραθετικά των επιρρημάτων:  α) θετικό,   β) συγκριτικό,   γ) υπερθετικό.

Για να σχηματίσουμε τους βαθμούς ενός επιρρήματος που παράγεται από επίθετο 2ης κλίσης ενεργούμε ως εξής: από το επίθετο παίρνουμε τη γενική του ενικού του αρσενικού, αφαιρούμε την κατάληξη – i  και προσθέτουμε την κατάληξη e για το θετικό, την κατάληξη ius για το συγκριτικό και την κατάληξη issime για τον υπερθετικό, π.χ.

ΕΠΙΘΕΤΟ
                              ΕΠΙΡΡΗΜΑ
                 ΘΕΤΙΚΟΣ
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ
ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
clarus – a – um
(clar – i)
clar – e
clar - ius
clar – issime
longus – a – um
(long – i)
long – e
long – ius
long – issime







Τετάρτη 15 Δεκεμβρίου 2010

Λατινικά: Επίθετα τρίτης (3ης) κλίσης

Τα επίθετα της τρίτης (3ηςκλίσης  μπορεί να είναι:


1.    τριγενή (3 γενή) και τρικατάληκτα (3 κατάληκτα)  και
αρσ:
er

να λήγουν σε:
θηλ:
– (e)ris


ουδ:
– (e)re




A
B
2.    τριγενή (3 γενή) και δικατάληκτα (2 κατάληκτα)  και

αρσ:
θηλ:


να λήγουν σε:
is
ior

ουδ:
e
ius





3.    τριγενή (3 γενή) και μονοκατάληκτα (1 κατάληκτα)  και
αρσ, θηλ, ουδ:
- x, - e, - r,
- us, - es,
- ns, - l.
να λήγουν σε:




Π Α Ρ Α Τ Η Ρ Η Σ Ε Ι Σ:

1.    Τα τριτόκλιτα επίθετα έχουν την αφαιρετική του ενικού σε – i.
2.    Τα τριτόκλιτα επίθετα σχηματίζουν τη γενική του πληθυντικού σε – ium.
3.    Τα τριτόκλιτα επίθετα σχηματίζουν την ονομαστική, αιτιατική και κλητική του πληθυντικού σε – ia.


Δευτέρα 13 Δεκεμβρίου 2010

Αιτιολογικές προτάσεις (Λατινικά)

     Οι αιτιολογικές προτάσεις είναι κυρίως προτάσεις επιρρηματικές, και δηλώνουν την αιτία του περιεχομένου μιας άλλης πρότασης, αλλά και ουσιαστικές (κυρίως οι αιτιολογικές με το quod).

     Εισάγονται με τους αιτιολογικούς συνδέσμους:
*   quod: διότι                                       
  quia: διότι, επειδή                         
quoniam: διότι, επειδή                       + οριστική + αντικειμενική αιτιολογία
quando: επειδή, αφού                        + υποτακτική = υποκειμενική αιτιολογία
non quo: όχι διότι
non quo: όχι διότι
* cum: επειδή, αφού            + υποτακτική = η αιτιολογία θεωρείται αποτέλεσμα
εσωτερικής λογικής διεργασίας.

Η περιφραστική συζυγία


Ενεργητική Περιφραστική Συζυγία
(= Coniugatio Periphrastica Activa).

    i.     Η ενεργητική Περιφραστική συζυγία χρησιμοποιείται για να δηλωθεί επικείμενη ενέργεια, πρόθεση τέλεσης μιας πράξης, αναπόφευκτη εξέλιξη κλπ.
   ii.     Η ενεργητική περιφραστική συζυγία σχηματίζεται από την μετοχή του μέλλοντα + τύποι του ρήματος sumfuiesse. Στην περίπτωση αυτή η μετοχή επέχει θέση κατηγορουμένου στο υποκείμενο του τύπου του sum.
  iii.     Αυτονόητο είναι ότι κάθε ρήμα που διαθέτει μετοχή μέλλοντα είναι δυνατό και να σχηματίζει ενεργητική περιφραστική συζυγία.
  iv.     Η ενεστωτική υποτακτική της περιφραστικής συζυγίας συμπίπτει κατά τον τύπο και τη σημασία με την υποτακτική του μέλλοντα του οικείου ρήματος.

Τετάρτη 24 Νοεμβρίου 2010

Λατινικά: Ρήματα με ιδιομορφίες

1. τα 15 ρηματα της 3ης συζυγιασ σε – io
     Δεκαπέντε (15) ρήματα της 3ης συζυγίας έχουν χαρακτήρα – i. Λήγουν έτσι σε – io όπως και τα ρήματα της 4ης συζυγίας. Δώδεκα (12) από αυτά, απλά ή σύνθετα, συναντάμε στο σχολικό βιβλίο. Αυτά είναι τα εξής:

1.    capio – cepi – captum – capere = παίρνω, πιάνω, συλλαμβάνω
2.    cupio – cupivi – cupitum – cupere = επιθυμώ
3.    facio – feci – factum – facere = κάνω
4.    fugio – fugi – (fugitum) – fugere = φεύγω
5.    iacio – ieci – iactum – iacere = ρίχνω
6.    pario – peperi – partum – parere = γεννώ
7.    quatio – (quassi) – quassum – quatere = σείω
8.    rapio – rapui – raptum – rapere = αρπάζω
9.    specio – spexi – spectum – specere – παρατηρώ

και τα τρία αποθετικά
10. gradior – gressus sum – gredi = βαδίζω
11. morior – mortuus sum – mortuum – mori = αποθνήσκω, πεθαίνω
12. patior – passus sum – passum – pati = πάσχω

          παρατηρηση:
     Τα ρήματα αυτά κλίνονται όπως το lego – legor με τη διαφορά ότι ο χαρακτήρας του ενεστωτικού θέματος i αποβάλλεται, όταν ακολουθεί άλλο i, erτελικό e. Κατ’ εξαίρεση το i δεν αποβάλλεται στο β΄ ενικό πρόσωπο του μέλλοντα της μέσης φωνής ή

     Παραθέτουμε στη συνέχεια την κλίση του capio σ’ όλους τους χρόνους και τύπους που σχηματίζονται από το ενεστωτικό θέμα.

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ

οριστικη

υποτακτικη

προστακτικη

απαρεμφατο

μετοχη

γερουνδιο

capio
capiam

capere
capiens
 capiendi
capis
capias
cape


 capiendo
capit
capiat



 capiendum
capimus
capiamus



 capiendo
capitis
capiatis
capite



capiunt
capiant





παρατατικοσ

μελλοντασ

οριστικη

υποτακτικη

οριστικη

υποτακτικη

προστακτικη
capiebam
caperem
capiam
capturus–a– um  sim

capiebas
caperes
capies
capturus–a– um  sis
  capito
capiebat
caperet
capiet
capturus–a– um  sit
  capito
capiebamus
caperemus
capiemus
capturi–e – a  simus

capiebatis
caperetis
capietis
capturi– ae–a  sitis
  capitote
capiebant
caperent
capient
capturi– ae–a  sint
  capiunto






απαρεμφατο
μετοχη


capturum–am-um esse      
capturus – a – um


capturos – as – a esse







ΜΕΣΗ - ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ

οριστικη

υποτακτικη

προστακτικη

απαρεμφατο

γερουνδιακο
capior
capiar

      capi
    capiendus
caperis
capiaris
capere

capienda
capitur
capiatur


    capiendum
capimur
capiamur



capimini
capiamini
capimini


capiuntur
capiantur





παρατατικοσ

μελλοντασ

οριστικη

υποτακτικη

οριστικη

προστακτικη

capiebar
caperer
capiar

capiebaris
capereris
capieris
capitor
capiebatur
caperetur
capietur
capitor
capiebamur
caperemur
capiemur

capiebamini
caperemini
capiemini

capiebantur
caperentur
capientur
capiuntor


2. Παθητικη διαθεση του fio

     Ως παθητικό του facio για τους χρόνους ενεστώτα, παρατατικό και μέλλοντα χρησιμοποιείται το ρήμα fio. Ο παθητικός όμως τύπος των σύνθετων του facio που συναντάμε στα κείμενα  (όλα είναι σύνθετα με πρόθεση) σχηματίζεται κανονικά με την προσθήκη ενός r: π.χ. interficio – interficior, afficio – afficior.

 3. Αλλαγες με τη συνθεση

    Επειδή πολλά από τα ρήματα σε – io συναντώνται πολλές φορές σύνθετα, καλό είναι να γνωρίζουμε τα εξής:
1.    Το a και το e του θέματος του ενεστώτα εξελίσσεται με τη σύνθεση σε – i.
·       facio   =  interficio
·       capio  =  accipio
·       iacio   =  obicio
·       rapio  =  praeripio
·       specio = conspicio
·       όμως gradior  = congredior

2.    Το θέμα του παρακειμένου δεν υφίσταται αλλαγές.
·         feci   =  interfeci
·         cepi   =  accepi
·         ieci    =  obieci
·         spexi =  conspexi
·         όμως rapui  =  praeripui

3.    Το a του θέματος του σουπίνου εξελίσσεται με τη σύνθεση σε e.
·         factum   =  interfectum
·         captum   =  acceptum
·         iactum    =  obiectum
·         raptum   =  praereptum

4. Ανωμαλοσ σχηματισμος της μετοχης του μελλοντα

     Οχτώ ρήματα που συναντώνται στα κείμενα σχηματίζουν τη μετοχή του μέλλοντα με διαφορετικό τρόπο:

ρηματα

αρχικοι χρονοι

μετοχη μελλοντα
1.    morior
mortuus sum
mortuum
mori
moriturus – a – um
2.    nascor
natus sum
natum
nasci
nasciturus – a – um
3.    orior
ortus sum
ortum
oriri
oriturus – a – um
4.    pario
peperi
partum
parere
pariturus – a – um
5.    valeo
valui
 ---
valere
valiturus – a – um
6.    reseco
resecui
resectum
resecere
resecaturus–a– um
7.    insto
institi
 ---
instare
instaturus – a – um
8.    ruo
rui
rutum
ruere
ruiturus – a – um


5. Προστακτικη χωρισ – e τελικο

     Τα ρήματα dico, duco, fero και facio σχηματίζουν το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής χωρίς την κατάληξη – e:
*  dico   =  dic
*  duco  =  duc
*  fero   =  fer
*  facio  =  fac

προσοχη:     
Τα σύνθετα του facio με πρόθεση (τέτοια είναι όλα όσα συναντάμε στα κείμενα) σχηματίζουν το ίδιο πρόσωπο κανονικά:
π.χ. afficio = affice, interficio = interfice
     ενώ conduco = conduc, defero = defer, edico = edic.

6. Το ρημα scio

     Για το ρήμα αυτό δεν συναντώνται οι τύποι sci – scite ως προστακρική ενεστώτα. Αναπληρώνονται από το β΄ ενικό και β΄ πληθυντικό πρόσωπο της προστακτικής του μέλλοντα. Έτσι έχουμε:

ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ

ενεστωτασ  

μελλοντασ

---
---
scito
scito
---
scito
---
---
scitote
scitote
---
sciunto



Ενδεικτικές απαντήσεις Κ.Ε.Ε. για τα λατινικά 2023

Οι ενδεικτικές απαντήσεις της Κεντρικής Επιτροπής Εξετάσεων Γενικών Λυκείων για το μάθημα των Λατινικών Ημερησίων και Εσπερινών Λυκείων.