Πέμπτη 3 Μαρτίου 2011

Εξαρτημένοι υποθετικοί λόγοι (Λατινικά)


Εξαρτημένος ονομάζεται ένας υποθετικός λόγος του οποίου η απόδοση εξαρτάται από κά­ποιο ρήμα, δηλ. είναι: α) δευτερεύουσα πρόταση, β) απαρέμφατο.
Συγκεκριμένα, ο υποθε­τικός λόγος στα Λατινικά:
α) Αν εξαρτηθεί από κάποιο ρήμα που συντάσσεται με απαρέμφατο, τότε η υπόθεση εκφέ­ρεται με υποτακτική και η απόδοση μετατρέπεται σε απαρέμφατο με το υποκείμενο του σε αι­τιατική. Ο χρόνος της υποτακτικής της υπόθεσης (αρκτικός ή ιστορικός) είναι ανάλογος του ρήματος εξάρτησης, γιατί τηρείται η ακολουθία χρόνων.
β) Αν εξαρτηθεί από κάποιο ρήμα που συντάσσεται με δευτερεύουσα πρόταση με υποτακτι­κή, τότε υπόθεση και απόδοση εκφέρονται με υποτακτική.
   Οι εξαρτημένοι υποθετικοί λόγοι του σχολικού βιβλίου είναι του Α' είδους και δηλώνουν α­νοιχτή υπόθεση στο μέλλον, δηλαδή ανεξάρτητοι έχουν τη μορφή:
α) Υπόθεση: si (nisi) + Οριστ. Μέλλοντα    
Απόδοση: Οριστική Μέλλοντα ή μελλοντική έκφραση.
β) Υπόθεση: si (nisi) + Οριστ. Συντ. Μέλλοντα           
Απόδοση: Οριστική Μέλλοντα ή μελλοντική έκφραση.
Σημείωση: Στη δεύτερη περίπτωση η υπόθεση δηλώνει προτερόχρονο ως προς την απόδο­ση.

Για να μετατρέψουμε έναν εξαρτημένο υποθετικό λόγο σε ανεξάρτητο εφαρμόζουμε γενικά τους κανόνες του πλαγίου λόγου. Αναλυτικά:

1.    Υποθετική πρόταση
ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗ
ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ
Υποτακτική Ενεστώτα
=  Οριστική απλού Μέλλοντα
Υποτακτική Παρακειμένου
=  Οριστική Συντελεσμένου Μέλλοντα
Υποτακτική Υπερσυντελίκου
=  Οριστική Συντελεσμένου Μέλλοντα


2.    Απόδοση
ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗ
ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ
1. ειδικό απαρέμφατο
= κύρια πρόταση κρίσεως (οριστική του χρόνου που βρίσκεται το απαρέμφατο)
2. βουλητική πρόταση
= κύρια πρόταση επιθυμίας (Προστακτ. Ενεστ.)
(αρνητική βουλητική πρόταση
= απαγόρευση
3.πλάγια ερωτηματική πρόταση
= ευθεία ερώτηση (Οριστική)
4. συμπερασματική πρόταση
= κύρια πρόταση κρίσεως (Οριστική Ενεστώτα)



 ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Κείμενο 25
Υπόθεση: nisi vos ... consulueritis (Υποτακτική Παρακειμένου).
Απόδοση: neminem credideritis patriae consulturum esse (Απαρέμφατο Μέλλοντα).
Είναι ένας απλός, εξαρτημένος, συνεπτυγμένος (ως προς την απόδοση) υποθετικός λόγος Α΄ είδους: ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.
Η ανεξάρτητη μορφή του θα ήταν ως εξής:
Υπόθεση: nisi vos ipsi patriae consulueritis (Οριστική Συντ. Μέλλοντα).
Απόδοση: nemo patriae consulet (Οριστική Μέλλοντα).
Κείμενο 37
Υπόθεση: nisi ... subvenerit (Υποτ. Παρακειμένου)
Απόδοση: ut ... nequeamus (συμπερασματική πρόταση).
Είναι ένας απλός, εξαρτημένος υποθετικός λόγος Α' είδους: ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.
Η ανεξάρτητη μορφή του θα ήταν ως εξής:
Υπόθεση: nisi qui dues vel casus aliqui subvenerit (Οριστική Συντ. Μέλλοντα).
Απόδοση: salvi esse nequimus (μελλοντική έκφραση).
Κείμενο 42
Υπόθεση: Si... pervenerit (Υποτακτική Παρακειμένου).
Απόδοση: neminem tarn stultum fore .... neminem tarn improbum (fore) (Απαρέμφ. Μέλ­λ.)
Είναι ένας εξαρτημένος, σύνθετος και συνεπτυγμένος (ως προς την απόδοση) υποθ. λόγος Α' είδους: ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.
Η ανεξάρτητη μορφή του θα ήταν ως εξής:
Υπόθεση: Si iste in Manliana castrapervenerit (Οριστική Συντ. Μέλλοντα).
Απόδοση: nemo tam stultus erit ... nemo tam improbus (erit) (Οριστικές Μέλλοντα)
Κείμενο 45
Υπόθεση: Si... non possit (Υποτακτική Ενεστώτα).
Απόδοση: ut... adliget et... abiciat (βουλητικές προτάσεις).
Είναι ένας εξαρτημένος, σύνθετος (ως προς την απόδοση) υποθ. λόγος Α' είδους: ανοιχτή υ­πόθεση στο μέλλον.
Η ανεξάρτητη μορφή του θα ήταν ως εξής:
Υπόθεση: Si adire non poteris (Οριστική Μέλλοντα).
Απόδοση: epistulam ad amentum tragulae adliga et intra castra abice (Προστακτικές).
Κείμενο 49
Υπόθεση: si... non cessisset (Υποτ. Υπερσυντέλικου).
Απόδοση: quam ... interemptura essem. (πλάγια ερωτηματική πρόταση)
Είναι ένας απλός, εξαρτημένος, υποθ. λόγος Α' είδους: ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.
Η ανεξάρτητη μορφή του θα ήταν ως εξής:
Υπόθεση: si tibi consilium non ex sententia cesserit (Οριστική Συντ. Μέλλοντα).
Απόδοση: quam aequo animo me ferro interimam? (Ευθεία ερώτηση με Οριστική Μέλλο­ντα).

παρατήρηση
Εξαρτημένος υποθετικός λόγος σχηματίζεται και με την υποθετική μετοχή στο κείμ. 45.
Υπόθεση: intercepta epistula. (υποθετική μετοχή)
Απόδοση: ne... cognoscantur. (βουλητική πρόταση)
Σχηματίζεται δηλαδή ένας λανθάνων, συνεπτυγμένος (ως προς την Υπόθεση), εξαρτημένος, απλός υποθετικός λόγος Α' είδους: ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.
Η μετοχή αναλύεται σε υποθετική πρόταση με υποτακτική (πλαγίου λόγου), γιατί ο υποθετι­κός λόγος είναι εξαρτημένος, χρόνου παρακειμένου, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (cognoscantur) και δηλώνει προτερόχρονο: si intercepta sit epistula.
Η ανεξάρτητη και πλήρης μορφή του θα ήταν ως εξής:
Υπόθεση: si epistula intercepta erit (Οριστική Συντ. Μέλλοντα).
Απόδοση: nostra consilia ab hostibus ne cognita sint. (αποτρεπτική Υποτ. Παρακ.)
[ή nostra consilia ab hostibus ne cognoscantur (προτρεπτική Υποτ. Ενεστ.)]

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Ενδεικτικές απαντήσεις Κ.Ε.Ε. για τα λατινικά 2023

Οι ενδεικτικές απαντήσεις της Κεντρικής Επιτροπής Εξετάσεων Γενικών Λυκείων για το μάθημα των Λατινικών Ημερησίων και Εσπερινών Λυκείων.