Πέμπτη 16 Δεκεμβρίου 2010

Υποθετικοί λόγοι (λατινικά)

Απλός υποθετικός λόγος: ο υποθετικός λόγος αποτελείται από μια υπόθεση (δευτερεύουσα υποθετική) και μια απόδοση (κύρια πρόταση).
Σύνθετος υποθετικός λόγος: ο υποθετικός λόγος που αποτελείται από δύο και περισσότερες υποθέσεις ή απο­δόσεις.
Συνδυασμός υποθετικών λόγων (μεικτός): ο υποθετικός λόγος που η υπόθεση αναφέρεται σε διαφορετική χρο­νική βαθμίδα από αυτή της απόδοσης.
 
ΥΠΟΘΕΣΗ
ΑΠΟΔΟΣΗ
ΕΙΔΟΣ
Si (nisi) + οριστική ενεστώτα (ή παρακειμένου)
οριστική ενεστώτα
Ανοιχτή υπόθεση (παρόν) modus realis
Si (nisi)+ οριστική παρακειμένου
οριστική παρακειμένου
Ανοιχτή υπόθεση (παρελθόν) modus realis
Si (nisi)+ οριστική μέλλοντα
οριστική μέλλοντα (ή προστακτική ενεστώτα)
Ανοιχτή υπόθεση (μέλλον) modus realis
Si (nisi)+ υποτακτική παρατατικού
υποτακτική παρατατικού
Αντίθετο προς την πραγματικότητα/ απραγματοποίητο (παρόν) modus irrealis
Si (nisi)+ υποτακτική υπερσυντελίκου
υποτακτική υπερσυντελίκου
Αντίθετο προς την πραγματικότητα/ απραγματοποίητο (παρελθόν) modus irrealis
Si (nisi)+ υποτακτική ενεστώτα (ή παρακειμένου)
υποτακτική ενεστώτα (ή παρακειμένου)
Υπόθεση δυνατή ή πιθανή (παρόν, μέλλον) modus potentialis

Παράδειγμα μετατροπής υποθετικού λόγου από ένα είδος στα υπόλοιπα:
Κείμενο 30:
  •  Si habet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus. (ανοιχτή υπόθεση - πα­ρόν)
  •  Si habuit..., Murenam laudare debuimus. (ανοιχτή υπόθεση - παρελθόν)
  •  Si habebit..., Murenam laudare debebimus. (ανοιχτή υπόθεση - μέλλον)
  •  Si haberet..., Murenam laudare deberemus.(απpαγματοποίητο - παρόν)
  •  Si habuisset..., Murenam laudare debuissemus.(απpαγματοποίητο - παρελθόν)
  •  Si habeat..., Murenam laudare debeamus.(δυvατή ή πιθανή - παρόν, μέλλον)
 ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΣ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
Ονομάζεται ο υποθετικός λόγος όπου η απόδοση δεν είναι κύρια πρόταση αλλά απαρέμφατο ή μετοχή ή δευτε­ρεύουσα πρόταση. Η υπόθεση των εξαρτημένων υποθετικών λόγων εκφέρεται με υποτακτική αναλογικά με τους κανόνες της ακολουθίας των χρόνων.
Κείμενο 25
Εξαρτημένη μορφή
Υπόθεση: nisi vos ipsi patriae consulueritis (υποτακτική παρακειμένου - εξάρτηση από αρκτικό χρόνο)
Απόδοση: neminem consulturum esse (απαρέμφατο μέλλοντα - εξάρτηση από αρκτικό χρόνο) Ρήμα εξάρτησης: credideritis
Ανεξάρτητη μορφή
Υπόθεση: nisi ipsi patriae consulueritis (οριστική συντελεσμένου μέλλοντα)
Απόδοση: nemo consulet (οριστική μέλλοντα) Είδος: ανοιχτή υπόθεση /αναφέρεται στο μέλλον

Κείμενο 37
Εξαρτημένη μορφή
Υπόθεση: nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit (υποτακτική παρακειμένου - εξάρτηση από αρκτικό χρόνο)
Απόδοση: ut salvi esse nequeamus (υποτακτική ενεστώτα - εξάρτηση από αρκτικό χρόνο)
Ρήμα εξάρτησης: deducta est
Ανεξάρτητη μορφή
Υπόθεση: nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit (οριστική συντελεσμένου μέλλοντα) Απόδοση: salvi esse nequimus (οριστική ενεστώτα) Είδος: ανοιχτή υπόθεση /αναφέρεται στο μέλλον

Εξαρτημένη μορφή
Υπόθεση: si iste in Manliana castra pervenerit (υποτακτική παρακειμένου - εξάρτηση από αρκτικό χρόνο)
Απόδοση: neminem tam stultum fore... neminem tam improbum (fore)...(απαρέμφατο μέλλοντα - εξάρτηση από αρκτικό χρόνο)
Ρήμα εξάρτησης: intellego
Ανεξάρτητη μορφή
Υπόθεση: si in Manliana castra pervenerit (οριστική συντελεσμένου μέλλοντα)
Απόδοση: nemo tam stultus erit.nemo tam improbus (erit).... Είδος: ανοιχτή υπόθεση /αναφέρεται στο μέλλον

Εξαρτημένη μορφή
Υπόθεση: si adire non possit (υποτακτική ενεστώτα - εξάρτηση από αρκτικό χρόνο)
Απόδοση: ut epistulam ad amentum tragulae adliget et intra castra abiciat. (υποτακτική ενεστώτα - εξάρτηση α­πό αρκτικό χρόνο)
Ρήμα εξάρτησης: monet
Ανεξάρτητη μορφή
Υπόθεση: si adire non poteris (οριστική μέλλοντα)
Απόδοση: epistulam ad amentum tragulae adliga et intra castra abice (προστακτική ενεστώτα) Είδος: ανοιχτή υπόθεση /αναφέρεται στο μέλλον

Εξαρτημένη μορφή (υποθετική μετοχή)
Υπόθεση: si intercepta sit epistula (υποτακτική παρακειμένου - εξάρτηση από αρκτικό χρόνο)
Απόδοση: ne nostra consilia ab hostibus cognoscantur (υποτακτική ενεστώτα - εξάρτηση από αρκτικό χρόνο)
Ρήμα εξάρτησης: curat et providet
Ανεξάρτητη μορφή
Υπόθεση: si intercepta erit epistula (οριστική συντελεσμένου μέλλοντα) Απόδοση: nostra consilia ab hostibus non cognoscentur (οριστική μέλλοντα) Είδος: ανοιχτή υπόθεση /αναφέρεται στο μέλλον

ΠΛΑΓΙΩΜΕΝΟΣ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
Ονομάζεται ο υποθετικός λόγος όπου η απόδοση δεν είναι κύρια πρόταση αλλά δευτερεύουσα πλάγια ερωτη­ματική
Πλάγιος λόγος
Υπόθεση: si tibi consilium non ex sententia cessisset (υποτακτική υπερσυντελίκου)
Απόδοση: quam aequo animo me ferro essem interemptura (υποτακτική παρατατικού) Ευθύς λόγος
Ευθύς λόγος
Υπόθεση: si tibi consilium non ex sententia cesserit (οριστική συντελεσμένου μέλλοντα)
Απόδοση: aequo animo me ferro interimam (οριστική μέλλοντα) Είδος: ανοιχτή υπόθεση /αναφέρεται στο μέλλον

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Ενδεικτικές απαντήσεις Κ.Ε.Ε. για τα λατινικά 2023

Οι ενδεικτικές απαντήσεις της Κεντρικής Επιτροπής Εξετάσεων Γενικών Λυκείων για το μάθημα των Λατινικών Ημερησίων και Εσπερινών Λυκείων.