Τετάρτη 15 Δεκεμβρίου 2010

Λατινικά: Επίθετα τρίτης (3ης) κλίσης

Τα επίθετα της τρίτης (3ηςκλίσης  μπορεί να είναι:


1.    τριγενή (3 γενή) και τρικατάληκτα (3 κατάληκτα)  και
αρσ:
er

να λήγουν σε:
θηλ:
– (e)ris


ουδ:
– (e)re




A
B
2.    τριγενή (3 γενή) και δικατάληκτα (2 κατάληκτα)  και

αρσ:
θηλ:


να λήγουν σε:
is
ior

ουδ:
e
ius





3.    τριγενή (3 γενή) και μονοκατάληκτα (1 κατάληκτα)  και
αρσ, θηλ, ουδ:
- x, - e, - r,
- us, - es,
- ns, - l.
να λήγουν σε:




Π Α Ρ Α Τ Η Ρ Η Σ Ε Ι Σ:

1.    Τα τριτόκλιτα επίθετα έχουν την αφαιρετική του ενικού σε – i.
2.    Τα τριτόκλιτα επίθετα σχηματίζουν τη γενική του πληθυντικού σε – ium.
3.    Τα τριτόκλιτα επίθετα σχηματίζουν την ονομαστική, αιτιατική και κλητική του πληθυντικού σε – ia.



 Ε Ξ Α Ι Ρ Ε Σ Ε Ι Σ:

1.    Εξαιρούνται και σχηματίζουν κανονικά την αφαιρετική του ενικού σε – e και την ονομαστική, αιτιατική και κλητική του πληθυντικού σε – a:
a)    τα συγκριτικά επίθετα, π.χ. altior, altius: αφαιρ. ενικ: altiore, ονομ., αιτ., κλητ., ουδετέρου altiora.
b)    τα μονοκατάληκτα επίθετα: dives[1] (: πλούσιος 35), compos (: εγκρατής), particeps (: μέτοχος), pauper (: φτωχός), superstes (: επιζών), vetus (: παλαιός).
2.    Έχουν τη γενική του πληθυντικού σε – um (αν και σχηματίζουν την αφαιρετική ενικού σε – i) τα επίθετα: inops (: ενδεής 44), memor (: μνήμων).


ΚΛΙΣΗ ΤΡΙΚΑΤΑΛΗΚΤΩΝ ΕΠΙΘΕΤΩΝ



er – ris – re

Ενικός αριθμός

αρσενικό
θηλυκό
ουδέτερο
ονομ:
celer[2]
celeris
celere
γεν:
celeris
celeris
celeris
δοτ:
celeri
celeri
celeri
αιτ:
celerem
celerem
celere
κλητ:
celer
celeris
celere
αφαιρ:
celeri
celeri
celeri

Πληθυντικός αριθμός
ονομ:
celeres
celeres
celeria
γεν:
celerium
celerium
celerium
δοτ:
celeribus
celeribus
celeribus
αιτ:
celeres
celeres
celeria
κλητ:
celeres
celeres
celeria
αφαιρ:
celeribus
celeribus
celeribus



er – ris – re

Ενικός αριθμός

αρσενικό
θηλυκό
ουδέτερο
ονομ:
acer
acris
acre
γεν:
acris
acris
acris
δοτ:
acri
acri
acri
αιτ:
acrem
acrem
acre
κλητ:
acer
acris
acre
αφαιρ:
acri
acri
acri

πληθυντικος αριθμος
ονομ:
acres
acres
acria
γεν:
acrium
acrium
acrium
δοτ:
acribus
acribus
acribus
αιτ:
acres
acres
acria
κλητ:
acres
acres
acria
αφαιρ:
acribus
acribus
acribus


ΚΛΙΣΗ ΔΙΚΑΤΑΛΗΚΤΩΝ ΕΠΙΘΕΤΩΝ



– is – e

Ενικός αριθμός

αρσενικό & θηλυκό
ουδέτερο
ονομ:
facilis
facile
γεν:
facilis
facilis
δοτ:
facili
facili
αιτ:
facilem
facile
κλητ:
facilis
facile
αφαιρ:
facili
facili

Πληθυντικός αριθμός
ονομ:
faciles
facilia
γεν:
facilium
facilium
δοτ:
facilibus
facilibus
αιτ:
faciles
facilia
κλητ:
faciles
facilia
αφαιρ:
facilibus
facilibus


– ior – ius[3]

Ενικός αριθμός

αρσενικό & θηλυκό
ουδέτερο
ονομ:
altior
altius
γεν:
altioris
altioris
δοτ:
altiori
altiori
αιτ:
altiorem
altius
κλητ:
altior
altius
αφαιρ:
altiore
altiore

Πληθυντικός αριθμός
ονομ:
altiores
altiora
γεν:
altiorum
altiorum
δοτ:
altioribus
altioribus
αιτ:
altiores
altiora
κλητ:
altiores
altiora
αφαιρ:
altioribus
altioribus


ΚΛΙΣΗ ΜΟΝΟΚΑΤΑΛΗΚΤΩΝ ΕΠΙΘΕΤΩΝ


– x

Ενικός αριθμός

αρσενικό & θηλυκό
ουδέτερο
ονομ:
felix
felix
γεν:
felicis
felicis
δοτ:
felici
felici
αιτ:
felicem
felix
κλητ:
felix
felix
αφαιρ:
felici
felici

πληθυντικος αριθμος
ονομ:
felices
felicia
γεν:
felicium
felicium
δοτ:
felicibus
felicibus
αιτ:
felices
felicia
κλητ:
felices
felicia
αφαιρ:
felicibus
felicibus



– ns

Ενικός αριθμός

αρσενικό & θηλυκό
ουδέτερο
ονομ:
prudens
prudens
γεν:
prudentis
prudentis
δοτ:
peudenti
prudenti
αιτ:
prudentem
prudens
κλητ:
prudens
prudens
αφαιρ:
prudenti
prudenti

Πληθυντικός αριθμός
ονομ:
prudentes
prudentia
γεν:
prudentium
prudentium
δοτ:
prudentibus
prudentibus
αιτ:
prudentes
prudentia
κλητ:
prudentes
prudentia
αφαιρ:
prudentibus
prudentibus





[1] Από όλα αυτά τα επίθετα μας ενδιαφέρει μόνο το dives το οποίο υπάρχει στα κείμενά μας. Εξάλλου είναι το μοναδικό – μαζί με το vetus – που σχηματίζει πληθυντικό ουδετέρου: ditia (αντί divitia à με απλολογία).
[2] Από τα τρικατάληκτα το celerceleriscelere είναι το μοναδικό. Όλα τα άλλα συγκόπτουν το – e πριν το – r σ’ όλες τις πτώσεις πλην ονομαστικής και κλητικής ενικού του αρσενικού γένους π.χ. aceracrisacre.
[3] Έτσι κλίνονται όλα τα επίθετα συγκριτικού βαθμού.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Ενδεικτικές απαντήσεις Κ.Ε.Ε. για τα λατινικά 2023

Οι ενδεικτικές απαντήσεις της Κεντρικής Επιτροπής Εξετάσεων Γενικών Λυκείων για το μάθημα των Λατινικών Ημερησίων και Εσπερινών Λυκείων.